Agar dunyo halol boʻlsa ham va oxiratda hisob soʻralmasa ham, bordi-yu menga berilsaydi, siz najasotdan qanday jirkansangiz, men ham dunyodan shunday jirkanardim[1].
Alloh bandasi uchun biron yaxshilikni niyat qilganda, unga bir dunyolik beradi, u tugagach, yana beradi. Agar bandasining nazarida bu dunyolik haqir koʻrinsa, unga ahamiyat bermasa, Alloh yanada moʻlroq beradi[2].
Alloh xohlasa, bu dunyoda beradi, xohlasa, oxiratga qoldiradi. Alloh dargohidagi ajr-mukofotlar tavakkul qilganlar uchun dunyo manfaatlaridan yanada ustun va bitmas-tuganmasdir[3].
Bas! Dunyo va dunyo hayotidan bahslashib, uni yomonlamang! Agar qalbingizda dunyo sevgisi boʻlmasaydi, uni yodga olmasdingiz. Zero, kim bir narsani sevsa, oʻshani koʻp zikr etadi[1].
Bilib qoʻyki, sen oʻz dunyongda amaling urugʻlarini ekmoqdasan. Dunyong – sening dalang. Oʻlim oni – yigʻim-terim zamoning, oxirat esa xirmoningdir. Nima ekkan boʻlsang, oʻsha narsani yigʻib-terib olasan, xolos[6].
Biz dunyoga manmanlik uchun kelmadik. Biz sevgi uchun, boshqalarning mehrini qozonish, maxluqotni yaxshi koʻrish, yaratilgan narsalarga shafqat, muhabbat koʻrsatish uchun keldik[6].
Dunyo – Allohning ekinzori, odamlar – shu ekinzorning ekini, oʻlim – oʻroq, jonni oluvchi farishta alayhissalom – shu ekinni oʻruvchi, qabriston – uni yanchuvi, jannat va doʻzax – havoyi xohishlarning uyidir. Bir guruhi jannatda, bir guruhi doʻzaxda boʻladi[9].
Dunyoda ekinlar ekib-oʻrgan, baland koshonalar qurgan, uzoq vaqt zavq-u safo surgan dunyoning oʻgʻillari, doʻstlari bugun qayerda? Dunyo ularni yutib yubormadimi? Jalil Alloh dunyoga naqadar ahamiyat bermaganidek, siz ham unga shunday berilmang. Oxirat uchun harakat qiling[3].
Dunyo hayotida sogʻlom odam xastadir. Zavqu safo surgan odam oxiri pushaymon boʻlgusidir. Faqir odam hazindir. Boy odam baloga giriftordir. Molining halolining hisobi, haromining azobi bor, shubhali foydalardan ozor topilgusidir[1].
Dunyosini tark etib, faqat oxirati uchun amal qilgan odam ham yoki oxiratini tark etib faqat dunyosi uchun amal qilgan odam ham sizlarning yaxshilaringiz emas. Balki unisiniyam, bunisiniyam ushlagan odam yaxshilaringizdir[2]
Eh, bizlar bu dunyoda faqir va bechorahol boʻlishdan qoʻrqamiz. Ammo oxiratda faqir, nochor va rasvoyi jahon boʻlishdan qoʻrqaymiz. Holbuki, biz – bandalarning yaxshi amallarga faqir-u kambagʻal boʻlishimiz bu dunyodagi kambagʻalligimiz va nochorligimizdan qoʻrqinchliroq va uyatliroqdir[17][7].
Ey inson, bu olamdagi junbush va dabdabaga aldanma! Uyquda koʻrgan tushingda vujuding qiyma-qiyma boʻlsa ham, qoʻrqma! Zero, bu dunyo bir uyqudan iboratdir[15].
Ey insonlar! Dunyo bizdan ayrilmoqchi ekanini xabar bermoqda va bizdan yuzini burib tezlik bilan uzoqlashmoqda. Bizga bu dunyomizdan bir kosa suv ichilgach, idishning tagida qoladigan bor-yoʻgʻi bir tomchi kabi narsa qolgan, xolos. Siz bu dunyodan soʻngsiz bir hayotga oʻtish arafasidasiz. Shunday ekan, qoʻlingizda eng xayrli narsa nima boʻlsa, oʻshani oʻzingiz bilan olib ketishga gʻayrat qiling[18].
Kim Allohdan dunyolik istasa, u hisob-kitob kuni Allohning huzurida koʻproq turishni xohlaydi, deganidir[5]. [(yaʼni, boyligini kerakli joyga ishlatmasa, uzundan-uzoq hisob berishga majbur boʻladi)]
Kim dunyolikni qattiq istasa-yu, unga bu berilsa, bunga hech qachon qanoat qilmaydi, yana istaydi. Kim oxiratlikni qattiq istasa-yu, unga bu berilsa, u ham bunga qanoatqilmaydi, yana istaydi. Na dunyolik orzularining, na-da oxiratlik orzularining soʻnggi bordir[16].
Senki dunyoga tolibdursan, dunyo sening sultoningdir, halok boʻlmogʻing uning qoʻlidadir. Vaqtiki dunyodan yuz oʻgirsang, dunyoning sultoni boʻlursan[15].
Sizlarga ajablanaman. Dunyo uchun amal qilasizlar, vaholanki, unda amalsiz ham rizqlanasizlar. Oxirat uchun amal qilmaysizlar, vaholanki, unda amalsiz rizqlanmaysizlar[20].
Siz oʻtkinchi bir hayot uyidasiz va umringizning qolgan qismi ham oʻtishini kutmoqdasiz... Unutmangki, bu dunyo yolgʻon va aldov ustiga bino boʻlgan[3].
