Kontent qismiga oʻtish

Ixlos

Vikiiqtibosdan olingan
Ixlos
Qardosh loyihalar

Ixlos (arabcha: ‎ — samimiylik, koʻngli ochiqlik; berilganlik, muxlislik; eʼtiqod) — qalb samimiyligi va pokligi (chin yurakdan ishonch va muhabbat) bilan berilish.



  •  

Alloh taolo uchun qilingan har ish ixlosdir, xalq uchun qilingan har nima riyodir[1].

  Abul Hasan Haraqoniy
  •  

Insonlar sababli bir amalni tark qilish — riyodir va insonlar sababli bir amalni bajarish — shirkdir. Alloh bu ikkitasidan saqlagani — haqiqiy ixlosdir[2].

  Abu Ali Fuzayl ibn Iyoz
  •  

Ixlos amaldan oliydir[3].

  Ruvaym ibn Ahmad
  •  

Ixlos insonning zohiri ham, botini ham bir xil boʻlganidir[2].

  Huzayfa ibn Yamon
  •  

Ixlos – maxluqlarning mulohazasini qilishdan saqlanish, rostgoʻylik esa nafsga itoat etishdan omonda boʻlishdir[2].

  Abu Ali Daqqoq
  •  

Ixlosni aqlli kishilar harakat, sukut, botinu zohir faqat Alloh uchun boʻlib, havoyi nafs ham, dunyo ham aralashmasligi kerak, deb tushunishgan[4].

  Sahl ibn Abdulloh Tustariy
  •  

Ixlosning alomati uch narsada bilinadi: ommaning maqtovi ham, malomati ham bir xil boʻlishi, amallar ichida oʻzining amalini unutish, amallarga savobni oxiratda talab qilish[5].

  Zunnun Misriy
  •  

Ixlos — toatda Alloh taoloning yakka Oʻzini qasd qilish. Toatdan maqsad Allohga yaqin boʻlishdir, maxluqqa koʻrinish uchun yoki insonlardan maqtov eshitish, muhabbatini qozonish kabilar uchun emas[6].

  Abulqosim Qushayriy
  •  

Ixlos – xalqning rioyasini qilishdan saqlanish. Rostgoʻylik esa nafsga itoat etishdan omonda boʻlishdir. Ixlosli kishida riyo boʻlmaydi, rostgoʻyda magʻrurlanish[5].

  Abu Ali Daqqoq
  •  

Muvozanat toʻrt joydadir: iymon va kufr oʻrtasida, toʻgʻrisoʻzlik va yolgʻon oʻrtasida, tavhid va shirk oʻrtasida, ixlos va riyo oʻrtasida[3].

  Xoris Muhosibiy
  •  

Oriflik — Allohni tanimoqdir, Allohni tanimoq — fikr yuritmoq va ixlosli boʻlmoqdir[7].

  Abu Yazid Bastomiy

Manbalar

[tahrirlash]
  1. Tursun 2006, s. 24.
  2. 2,0 2,1 2,2 Tursun 2006, s. 47.
  3. 3,0 3,1 Tursun 2006, s. 56.
  4. Tursun 2006, s. 51.
  5. 5,0 5,1 Tursun 2006, s. 50.
  6. Tursun 2006, ss. 50–51.
  7. Tursun 2006, s. 53.

Adabiyotlar

[tahrirlash]
  • Tursun, Ahmad. Sharq donishmandlari hikmatlari. Toshkent: „Sharq“ nashriyot-matbaa aksiyadorlik kompaniyasi, 2006 — 208-bet.