Saxovat

Saxovat
	;
Qardosh loyihalar
	Vikipediyadagi maqola Vikimaʼlumotlar sahifasi Vikilugʻatdagi maʼnolari Vikiombordagi tasvirlar

Saxovat (arabcha: ‎‎ — qoʻli ochiqlik, oliyhimmatlik, saxovatlilik) — baland himmatlilik, saxiylik.

B

	Baxil boʻlma, ey saxovatli kishi, Saxovatli degan mangu qoladi, oʻlmaydi^[1].
	— Yusuf Xos Hojib

	Bilgilki, saxovat maqtovga loyiq feʼldir. U insonga sayqal beruvchi bezakdir. Saxiylikning natijasi yaxshi nomlilik, ezgulik beruvchi bezakdir. Saxiylikning natijasi doʻstlarning koʻpayishidir. Odamzod uchun saxovatdan yaxshiroq va azizroq yoqimli sifat yoʻq! Bayt: Kimda gar saxiylik odati yoʻqdir, Yaxshilik kutmoqning hojati yoʻqdir^[2].
	— Abulbarakot Qodiriy

	Bir hakimdan: „Kishining barcha hunarlarini yoʻqqa chiqaradigan narsa nima?“ deb soʻradilar. U esa: „Baxillikdir!“ deb javob berdi. Yana undan: „Kishining barcha ayblarini bekitadigan narsa nima?“ deb soʻradilar. U esa: „Saxiylikdir!“ deb javob berdi^[2].
	— Abulbarakot Qodiriy

	Bir-ikki soʻ bugʻdoydan ovqat tayyorlab, birodarimni chaqirishim men uchun bozorlaringizga chiqib, qul ozod qilishimdan mahbubroqdir^[3].
	— Ali ibn Abu Tolib

	Boyliging boʻlganda tanglik qilmagin, Yoʻling ochiq boʻlsa, langlik qilmagin!^[2]
	— Farididdin Attor

	Har qanday odamning qalbida saxiyga muhabbat, baxilga nafrat bor^[4].
	— Yahyo ibn Muoz

	Hisobsiz mol yiqqan bilan odam saxiy boʻlolmaydi^[5]^[6]. [[[Qoʻrqut ota kitobi]]dan]
	— Qoʻrqit ota

	Makorimul-axloq (yuksak xulq) quyidagi oʻn xislatdan iboratdir: saxovat va hayo, rostgoʻylik va omonatni joyiga berish, kamtarlik va rashk, shijoat va halimlik, sabr va shukr^[7].
	— Ali ibn Abu Tolib

	Olimlarning aytishlaricha, odamlar toʻrt toifadan iborat. Ularning birlari ochkoʻzdirlar. Oʻzlari yeb, boshqalarga bermaydilar. Ikkinchilari oʻtaketgan ziqnalar boʻlib, oʻzlari ham yemaydilar, boshqalarga ham bermaydilar. Uchinchi toifa saxiy kishilardirki, ular oʻzlari yeb, boshqalarga ham beradilar. Toʻrtinchisi – oliyhimmat odamlardir, oʻzlari yemay boshqalarga beradilar^[8].
	— Majididdin Xavofiy

	Saxiylik bu – insonning saxovat koʻrsatib, keyin bu haqda unutishidir^[9].
	— Majididdin Xavofiy

	Saxiy, mardlar yozsa dasturxon, Hatto itga tegar ustixon^[4].
	— Xusrav Dehlaviy

	Saxiy shovvoz mening nazdimda pastkash qoridan afzaldir^[10].
	— Bishr Hofiy

	Saxovat bilan isrof boshqa boshqa narsa.
	— Otalar soʻzi^[11]

	Saxovatli boʻlmasang mayli, ammo isrofgar boʻlma.
	— Otalar soʻzi^[11]

	Saxovatsiz ishi birla gavharsiz sadafning hukmi bir^[12].
	— Alisher Navoiy

	Soʻralmasidan avval berilsa, bu saxovat hisoblanadi. Soʻralganidan soʻng berilsa, hayo yoki mazammat bilan bogʻliq boʻlib qoladi^[8].
	— Ali ibn Abu Tolib

	Soʻralmasidan bergan haqiqiy saxiy odam, qasos olishga qodir boʻlaturib, avf etgan haqiqiy mard odam^[4].
	— Husayn ibn Ali

	Yarim tovoq oshki, toparsan nasib, Yarmini berki, yesun bir gʻarib^[3].
	— Haydar Xorazmiy

	Oʻzing muhtoj boʻla turib, saxiylik qilaman dema^[8].
	— Muhammad Siddiq Rushdiy

	Chiroyli toʻningni oʻzing kiy, shirin taomingni esa boshqalarga tut^[12].
	— Mahmud Qoshgʻariy

Xomidiy, Hamidjon; Hasaniy, Mahmud. Mashriqzamin hikmat boʻstoni. Toshkent: „Sharq“ nashriyotmatbaa konserni, 1997 — 251-bet. ISBN 978-9943-00-130-5.
Tursun, Ahmad. Sharq donishmandlari hikmatlari. Toshkent: „Sharq“ nashriyot-matbaa aksiyadorlik kompaniyasi, 2006 — 208-bet.