Soʻz

Soʻz

Vikipediya maqolasi

Vikilugʻatdagi maʼnolari

Wikimedia Commonsdagi media fayllari

Wikinewsdagi yangiliklar

Soʻz – tilning narsa-hodisalar, jarayonlar va xususiyatlarni nomlash uchun xizmat qiladigan eng muhim strukturmaʼnoviy birligi; oʻz tovush qobigʻiga ega boʻlgan, borlikdagi narsalar haqidagi tushunchani, ular oʻrtasidagi aloqani yoki ularga munosabatni ifodalay oladigan, turli grammatik maʼno va vazifalarda qoʻllanadigan eng kichik nutq birligi, leksemaning nutqda muayyan shakl va vazifa bilan voqelangan koʻrinishi.

A  B  D  E  F  G  H  I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  X  Y  Z  Oʻ  Gʻ  Sh  Ch  Ng

A

	Aqlli odamning soʻzi jonga oziq, Aqlsiz odamning soʻzi jonga qoziq.
	— Otalar soʻzi

	Aqlli, shuurli bo‘lsa har kishi, Faqat kerak so‘zni so‘zlashdir ishi!
	— Otalar soʻzi

	Azizim, tinchlik tarafdori boʻlgan til bir ogʻiz soʻz bilan yuzlab mushkul tugunni yecha oladi, bemahal yeyilgan fitna qoʻzgʻatuvchi soʻz esa soʻzlovchining boʻynini sirtmoqqa tushiradi. Chunonchi aytadilar: Aqling bilan tagiga boqqin, Foyda-yu ziyonga toʻla boylik u!.
	— Xoja Samandar Termiziy

	Azizim, oʻylab aytilmagan soʻz hali qayta ishlanib tozalanmagan oltinga oʻxshaydi. Sen soʻz aytishdan avval yaxshilab oʻyla, fikr boyligini imtihon mahali bilan sina, qaysi soʻz tekshiruvdan yaxshi oʻtsa oʻshani tilga keltir! Bayt: Har soʻzki yaxshilab oʻylangan emas, Aytishu yozishga aslo arzimas!
	— Xoja Samandar Termiziy

H

	Har bir kishining soʻzi aqliga yarasha boʻladi.
	— Otalar soʻzi

	Har bir soʻzning oʻz oʻrni bor, har bir ishning oʻz mavridi.
	— Otalar soʻzi

I

	Ikki narsa foydasiz: hikmatsiz soʻz va tafakkursiz sukut.
	— Otalar soʻzi

	Inson soʻzi bilan taniladi, axloqi bilan maqtaladi.
	— Otalar soʻzi

J

	Javobning yumshogʻi gʻazabni soʻndiradi, soʻzning qattigʻi odamni oʻldiradi.
	— Otalar soʻzi

K

	Kishi uchun nogahoniy oʻlim ikki narsadan keladi: ortiqcha boylik uchun intilishdan va bemaʼni soʻzlarni koʻp gapirishdan.
	— Otalar soʻzi

O

	Odamning aqli so‘zidan bilinadi.
	— Otalar soʻzi

S

	Soʻz aqlning tarozusidur.
	— Otalar soʻzi

	Soʻz aql oʻlchovidir.
	— Otalar soʻzi

	Soʻz borki, togʻga koʻtaradi, soʻz borki, gʻorga itaradi.
	— Otalar soʻzi

	Soʻziga boqma, koʻziga boq, Oʻziga boqma, soʻziga boq.
	— Otalar soʻzi

	So‘z kishining yuragidan darak beradi.
	— Otalar soʻzi

	Soʻzlovchi kishi badxulq boʻlsa-da, baʻzan uning soʻzlariga diqqat qil, goho yomon ogʻizdan ham yaxshi soʻz chiqib qoladi.
	— Otalar soʻzi

	Soʻzning aytuvchisiga qarama, aytgan soʻziga qara.
	— Otalar soʻzi

	Sidqu safo tula „Guliston“ aro, Saʼdiy goʻzal soʻzni aytmish mutlaqo: „Soʻzni oʻylamasdan gapirma har dam, Yaxshi soʻz kechikib aytilsa ne gʻam?“
	— Xoja Samandar Termiziy

T

	Til keskir qilich, soʻz esa qaytarib boʻlmas oʻqdir.
	— Otalar soʻzi

Oʻ

	Oʻz yerida aytilmagan soʻz hech kim yoʻq yerda chalingan kuyga oʻxshaydi.
	— Otalar soʻzi

Sh

	Shirin soʻz odamlarning qalbini bogʻlovchi zanjirdir.
	— Otalar soʻzi

Adabiyotlar

• Hamidjon Xomidiy; Mahmud Hasaniy. Mashriqzamin hikmat boʻstoni. Toshkent: „Sharq“ nashriyotmatbaa konserni, 1997 — 251-bet. ISBN 978-9943-00-130-5.