Xulq
Xulq | |
![]() | |
![]() | |
![]() | |
![]() |
Xulq, xulq-atvor – axloqshunoslik tushunchalaridan biri. Insonning feʼl atvori bilan bogʻliq axloqiy hodisa boʻlib, kishi feʼlining axloqiylik doirasida namoyon boʻlishi tushuniladi.
A B D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V X Y Z Oʻ Gʻ Sh Ch Ng |
A
[tahrirlash]Abadiy saodatning kaliti xushfeʼllikdir, | |
— Abulbarakot Qodiriy |
B
[tahrirlash]Baʼzi hakimlarning fikricha, xushxulqlikning oʻnta nishonasi bor. Ular quyidagilar: birinchi, yaxshi ishlarda odamlar bilan hamisha birga boʻlish, ikkinchi, nafs kuyiga kirmaslik, uchinchi, oʻzgalar aybini qidirmaslik, toʻrtinchi, birovdan biror ayb sodir boʻlsa, uni yaxshilikka yuyish, beshinchi, aybdor uzr soʻrasa, aybini kechirish, oltinchi, muhtojlar hojatini chiqarish, yettinchi, oʻzi haqida oʻylayvermay, boshqalar haqida ham qaygʻurish, sakkizinchi, oʻz aybiga iqror boʻlish, toʻqqizinchi, ochiq yuzlik boʻlish, oʻninchi, xushmuomala boʻlish[2]. | |
— Abulbarakot Qodiriy |
— Abulbarakot Qodiriy |
H
[tahrirlash]Hakimlarning aytishicha, shijoat, saxovat va xushxulqlik eng aʼlo fazilatlar boʻlib, bu sifatlarga ega boʻlgan kishilar doimo ulugʻlik sarmoyasidan bahramand boʻlganlar. Mazkur sifatlar ichida xushxulqlik alohida diqqatga sazovordir. Negaki, shijoatga ahyon-ahyonda ish tushadi. Saxovat oliy fazilat boʻlsa-da, u barchaga muyassar boʻlavermaydi, uning uddasidan chiqish uchun kishiga har xil shart-sharoitlar kerak. Ammo xushxulqlik shunday narsaki, unga barcha odam yeta oladi. Yoqimli xulq egasidan barcha katta-kichik xursand boʻladi. Bunday xulq egasi boshqalarni xursand qilishidan tashqari, oʻzi ham doimo xursand yuradi, boshqalardan esa oʻziga muhabbat va muloyimlik qaytadi[1]. | |
— Abulbarakot Qodiriy |
J
[tahrirlash]Jahonda qidirib, kimdan soʻrmadim, | |
— Abulbarakot Qodiriy |
K
[tahrirlash]Koʻrkam xulq quyidagicha boʻladi: olib ketsa beriladi, yaxshilikdan mahrum etilsa yaxshilik qiladi, zulm qilsa, muruvvat koʻrsatadi, shunday qilgan kishiga odamlar ibrat koʻzi bilan qaraydilar[3]. | |
— Abulbarakot Qodiriy |
R
[tahrirlash]Rostdan ham, barcha narsadan yoqimli sifat xushfeʼllikdir. Xushfeʼllik odamga doimo kerak. Chunki xushfeʼllikka hamma odam muhtoj![1] | |
— Abulbarakot Qodiriy |
Y
[tahrirlash]Yuz millatning kitobin oʻqisa ham omidir, | |
— Abulbarakot Qodiriy |
Manbalar
[tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Mashriqzamin hikmat boʻstoni, s. 95.
- ↑ 2,0 2,1 Mashriqzamin hikmat boʻstoni, s. 91.
- ↑ 3,0 3,1 Mashriqzamin hikmat boʻstoni, s. 93.
Adabiyotlar
[tahrirlash]- Hamidjon Xomidiy; Mahmud Hasaniy. Mashriqzamin hikmat boʻstoni. Toshkent: „Sharq“ nashriyotmatbaa konserni, 1997 — 251-bet. ISBN 978-9943-00-130-5.