Aql
Aql | |
![]() | |
![]() | |
![]() | |
![]() |
Aql (arabcha : عقل) — falsafada tushunchalar hosil qilish va ularga muvofiq hukm yuritish qobiliyatidir. Bugungi kunda Gʻarbda bu kontseptsiya asosan nemis faylasufi Immanuel Kantning taʼsiri ostida boʻlib, u ratsional tushunishga qarshi turadi, ammo uni idrokdan ajratadi .
A B D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V X Y Z Oʻ Gʻ Sh Ch Ng |
A
[tahrirlash]Aql agar koʻzga koʻrinuvchi jism boʻlganda dunyoni qorongʻilik bosmas edi. | |
— Otalar soʻzi[1] |
Aql baxtga yetish vositasi. | |
— Otalar soʻzi[2] |
Aql bilan odob, jism bilan jon. | |
— Otalar soʻzi[3] |
— Qayum Nosiriy |
Aql faqat insongagina xos boʻlgan tugma quvvat-ruhiy kuch bilan bogʻlikdur[4]. | |
— Farobiy |
Aql — har bir kishining xudosi. | |
— Geraklit |
— Otalar soʻzi[2] |
— Otalar soʻzi[2] |
Aqlli odam kambagʻal boʻlmaydi. | |
— Otalar soʻzi[5] |
Aqlning alomati kamtarlik, ahmoqlikning belgisi esa takabburlikdir[6]. — „Favoqih al-julaso“ asaridan | |
— Qayum Nosiriy |
Aql odamni yashnatadi, nodonlik esa qaqshatadi. | |
— Otalar soʻzi[3] |
— Qayum Nosiriy |
— Qayum Nosiriy |
B
[tahrirlash]Baxtga erishish uchun eng avvalo aql kerak. | |
— Sofokl |
Bir sandiq oltindan bir zarra aql yaxshi. | |
— Otalar soʻzi[3] |
Boshida aqli yoʻq odamning hayvondan farqi yoʻq. | |
— Otalar soʻzi[1] |
E
[tahrirlash]Ey o‘g‘il, bu so‘zim sinalgan beshak, | |
— Otalar soʻzi[6] |
— Otalar soʻzi[7] |
N
[tahrirlash]Nafsning tizgini aqlning qo'lidadir, aql nafs ustidan hukm yurgizib, uni yomon yo'ldan asrab turadi. Odatda qaysi narsa ko'paysa, qadri kamayib ketadi. Ammo aql ko'paygan sari qadri oshaveradi. Hamma narsaning chegarasi va to'xtaydigan joyi bor, ammo aqlning chegarasi yo'q[6]. — „Favoqih al-julaso“ asaridan | |
— Qayum Nosiriy |
O
[tahrirlash]Odamning aqli so‘zidan bilinadi. | |
— Otalar soʻzi[3] |
P
[tahrirlash]Pulni ishlatsang ozayadi, aqlni ishlatsang sayqal topib, koʻpayadi. | |
— Otalar soʻzi[2] |
Q
[tahrirlash]Qanchadan-qancha odamlar aql bilan pastlikdan yuqoriga ko‘tariladi, qanchadan-qancha qadrli odamlar nodonlikka yo‘l qo‘yib, pastlik sari qulaydi. | |
— Otalar soʻzi[6] |
— Otalar soʻzi[8] |
S
[tahrirlash]Serjahl boshda aql bo‘lmaydi. | |
— Otalar soʻzi[1] |
Oʻ
[tahrirlash]— Otalar soʻzi[9] |
Manbalar
[tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 1,2 Mashriqzamin hikmat boʻstoni, s. 60.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Mashriqzamin hikmat boʻstoni, s. 62.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Mashriqzamin hikmat boʻstoni, s. 61.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Mashriqzamin hikmat boʻstoni, s. 55.
- ↑ Mashriqzamin hikmat boʻstoni, s. 201.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 Mashriqzamin hikmat boʻstoni, s. 58.
- ↑ Mashriqzamin hikmat boʻstoni, s. 64.
- ↑ Mashriqzamin hikmat boʻstoni, s. 170.
- ↑ Mashriqzamin hikmat boʻstoni, s. 195.
Adabiyotlar
[tahrirlash]- Hamidjon Xomidiy; Mahmud Hasaniy. Mashriqzamin hikmat boʻstoni. Toshkent: „Sharq“ nashriyotmatbaa konserni, 1997 — 251-bet. ISBN 978-9943-00-130-5.