Mavlono Xurramiy
| Mavlono Xurramiy | |
 Vikipediyadagi maqola
|
Mavlono Xurramiy (XV–XVI asr) – fors-tojik tilida ijod qilgan hirotlik shoir.
| A B D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V X Y Z Oʻ Gʻ Sh Ch Ng |
B
[tahrirlash]- Bir hakimdan: „Koʻrkam xulqli kishi kim?“ deb soʻradilar. U esa: „Yomon xulqiga sabr qilgan kishi!“ deb javob berdi.
Bayt:
Oliy himmat bilan pokiza koʻngil,
Kishini yetkazar baxtu kamolga.
Har kimning dilida boʻlsa badfeʼllik,
Umrini sovurar bir kun shamolga![1] - Bir hakimdan: „Xushxulq kishi qanday kishi?“ deb soʻradilar. Hakim: „Hech narsadan ranjimaydigan kishi!“ deb javob berdi. Yomon xulqli kishi haqida soʻraganlarida esa: „Yomonlik bilan yaxshilik oʻrtasidagi farqni bilmaydigan kishi!“ deb javob berdi[2].
- Bir hakim shunday degan edi: „Har kimda oltinu zar qanchalik koʻp boʻlmasin, agar u behunar boʻlsa, hosilsiz daraxtdir“[3].
- Bogʻbondan parvarish koʻrmasa nihol,
Ulgʻayib oʻsolmas, topolmas kamol![4]
H
[tahrirlash]- Har yoshki egadir husnu jamolga,
Osmonda quyoshdir yetgach kamolga![5]
I
[tahrirlash]- Ikki narsa kishi qoʻlida boʻlsa uvol: goʻzallikka magʻrur boʻlgan kishiga berilgan husn, ikkinchisi – goʻzallik qadrini bilmaydigan kishiga tushib qolgan xotin[6][7].
- Ikki narsani kishi oʻzidan quvolmaydi: biri soya, ikkinchisi – badfeʼllik[6][8].
- Inson goʻzalligining asosi uning chiroyli xulqidir.
Chiroyli xulq bilan inson insondir,
Chetdan boqsang shakli hammasi bir xil.
Rang-u hidi bilan farqi bilinar,
Yozilishda bir xil boʻlgan „gulu gil!“[1]
K
[tahrirlash]- Keltirishlaricha, bir hakim oʻz oʻgʻliga nasihat qilib, shunday der ekan:
Oltining xarj bilan oxir boʻlar kam,
Hunar shunday ganjki, kamaymas hech dam!
Ularning farqini aytsam agarda,
Hunar chashma erur, oltin-chi shabnam![9] - Kishini goʻzal qilib koʻrsatadigan uning chiroyi emas, balki chiroyli xulqidir. Chiroyli xulq xunuk kishini ham chiroyli qilib koʻrsatadi. Chiroyli xulq chiroyli kishilarda mavjud boʻlsa, nur aʼlan nurdir[7].
O
[tahrirlash]- Oy nurli boʻlsa ham har kuni koʻrinaverganidan qadrsizdir[6][10].
Q
[tahrirlash]T
[tahrirlash]- Tulkidan: „Qachongacha ovqat topolmay och yurasan, sherning xizmatini qilsang boʻlmaydimi, barcha jonivorlar sherning mulozimatini qilib, ovqatidan bahramand boʻlyaptilar“ – deb soʻrashdi. Tulki: „Men ham kuni kelib boshqa hayvonlarga ovqat boʻlib qolishdan qoʻrqaman“, – deb javob berdi.
Bayt:
Yaxshi feʼlli kishi dushmaning boʻlsa,
Badfeʼl doʻstdan koʻra afzalroq erur![11]
V
[tahrirlash]- Vatan sorigʻa yetkurdim qadamni,
Koʻngulga sabt etib sonsiz olamni[12].
Sh
[tahrirlash]- Shunday qilib, yolgʻiz oʻzim ketdim. Tong otgach eshitsam, bazmdagilar haligi yigitga qaltis hazil qilishibdi. Yigit esa yonidan pichoq olib, bir necha kishini yarador qilibdi[13].
Manbalar
[tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 Mashriqzamin hikmat boʻstoni, s. 92.
- ↑ Mashriqzamin hikmat boʻstoni, s. 94.
- ↑ Mashriqzamin hikmat boʻstoni, s. 199.
- ↑ Mashriqzamin hikmat boʻstoni, s. 73.
- ↑ Mashriqzamin hikmat boʻstoni, s. 72.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Ahmad Muhammad. Sharq haqni topdi..., (Sharq donishmandlari va allomalarining sara hikmatlari), Toshkent: „Sharq“ nashriyoti, 2006 — 124-bet.
- ↑ 7,0 7,1 Mashriqzamin hikmat boʻstoni, s. 215.
- ↑ Mashriqzamin hikmat boʻstoni, s. 97.
- ↑ Mashriqzamin hikmat boʻstoni, s. 23.
- ↑ Mashriqzamin hikmat boʻstoni, s. 129.
- ↑ Mashriqzamin hikmat boʻstoni, s. 96.
- ↑ Mashriqzamin hikmat boʻstoni, s. 70.
- ↑ Mashriqzamin hikmat boʻstoni, s. 74.
Adabiyotlar
[tahrirlash]- Hamidjon Xomidiy; Mahmud Hasaniy. Mashriqzamin hikmat boʻstoni. Toshkent: „Sharq“ nashriyotmatbaa konserni, 1997 — 251-bet. ISBN 978-9943-00-130-5.