Yaxshilik

Yaxshilik
	;
Qardosh loyihalar
	Vikipediyadagi maqola Vikimaʼlumotlar sahifasi Vikilugʻatdagi maʼnolari Vikiombordagi tasvirlar Wikinewsdagi yangiliklar

Yaxshilik, ezgulik – 1) yaxshi xislat, xulq-atvor kabilarga egalik; 2) ixtiyoriy ravishda biror kishining manfaatini koʻzlab ish tutish, biror manfaat yetkazish; mehribonlik; xayrli ish, ezgulik.

A

	Agar yaxshilikning sababi boʻlsa, u yaxshilik boʻlmaydi; yaxshilikning natijasida mukofot berilsa, bu ham yaxshilik emas. Demak, ezgulik sabab va oqibatlar zanjiridan tashqarida yashaydi^[1]. [„Anna Karenina“ asaridan]
	— Lev Tolstoy

	Alloh banda yaxshiligiga muhtoj emas, ammo bir yomonlik seni yaxshilikka eltsa ajab emas^[2].
	— Ali ibn Abu Tolib

B

	Biror kimsaga katta yaxshilik qilgan boʻlsang, uni kichik deb bil, birov senga yaxshilik qilgan boʻlsa, uni katta deb bil!
	— Otalar soʻzi^[3]

	Birovga yaxshilik qilgan boʻlsang, yaxshiligingni aytib, uni kamsitma, birovga ichirgan va yedirganingni minnat qilib, zaharga aylantirma!^[3]
	— Yusuf Xos Hojib

	Birovga yaxshilik qilgan kishi oʻziga yaxshilik qilgan boʻladi, yaxshilikdan yaxshilik kutib emas, yaxshilik uchun yaxshilik qilish kerak, chunki bundan odam bitmas-tuganmas huzur oladi^[4].
	— Seneka

	Biz – insonlar xuddi yaxshilikka undamaslik va yomonlikdan qaytarmaslik toʻgʻrisida bir-birimiz bilan kelishib olganga oʻxshaymiz. Bu ketishda boshimizga qanday azoblar tushajagini koshki bilsaydik^[5].
	— Molik ibn Dinor

	Boshqalarga ziyon istama, oʻzing ham ziyon koʻrma, Faqat yaxshilik qil, havas va orzuni bilgin^[6].
	— Yusuf Xos Hojib

	Bu sham boshqa bir shamni yoqishi bilan nuridan hech narsa kamaymaydi^[7].
	— Saʼdiy Sheroziy

E

	Evaziga narsa kutib qilingan yaxshilik — yaxshilik hisoblanmaydi, balki u oddiy oldi-berdidan iborat, xolos^[8].
	— Abdibek Sheroziy

	Eng yaxshi kishining ikki qoʻli ham toʻgʻri boʻladi, u bir qoʻli bilangina emas, ikki qoʻli bilan yaxshilik qiladi^[9].
	— Abu Yazid Bastomiy

H

Hakimlar aytmishlar: „Yaxshilikni asosi uch narsada: birinchi, barchaga nisbatan riyosiz kamtarlikda, ikkinchi, minnatsiz saxovatda, uchinchi, haq talab qilinmaydigan xizmatda. Odamlar toʻrt narsani qidirmaslikka ilojsizdirlar: birinchi, yaxshilik va yomonlikni ajratishga yordam beradigan ilmni, ikkinchi, tirikchilik oʻtkazishga kerak boʻladigan asbob-anjomlarni, uchinchi, kayfiyatni yaxshi tutadigan vositalarni, toʻrtinchi, odamlar bilan murosani^[6].

— Abulbarakot Qodiriy

	Har qanday narsada isrofgarchilik bor, ammo yaxshilik qilishda boʻlmaydi^[10].
	— Otalar soʻzi

	Har na yaxshilik qilsang, qilki yurt uchun, Oʻzingdan orttir-u oʻzgaga bermak uchun^[11].
	— Haydar Xorazmiy

I

	Inson yaxshilikning qulidir.
	— Otalar soʻzi^[12]

M

	Mol-dunyo tugaydi, ammo yaxshi ishlar abadiy qoladi^[13].
	— Otalar soʻzi

O

	Odamlarning yaxshirogʻi oʻz qalbida yaxshilikka yoʻl ochgani va yomonlikni hamda ochkoʻzlikni haydab chiqarganidir^[14].
	— Muhammad Zehniy

Q

	Qadimda ezgu ishlarni koʻp qilishardi, lekin gapirishmasdi. Keyin ham qiladigan, ham gapiradiganlar keldi. Endi esa faqat gapirishmoqda^[15].
	— Umar ibn Horis

	Qandaydir manfaat koʻzlab qilingan yaxshilik yaxshi amal hisoblanmaydi^[16].
	— Ali ibn Abu Tolib

Y

	Yaxshiligi koʻp odamning doʻstlari serob boʻladi^[12].
	— Otalar soʻzi

	Yaxshiligi yoʻq odam yolgʻizlikda jon beradi^[17].
	— Otalar soʻzi

	Yaxshilik haqida oʻylashlik oʻsha yaxshilikka amal qilishga undaydi. Yomonlikka nadomat esa, oʻsha yomonlikni tark etishga chorlaydi^[15].
	— Abdulloh ibn Abbos

	Yaxshilikni bilmasang, bor-u, yaxshilarga qoʻshul^[18].
	— Alisher Navoiy

	Yaxshilikni koʻp qilgan kishining pushaymonligi kam boʻladi^[19].
	— Otalar soʻzi

	Yaxshilik qilmishdir kim senga bir bor, Yodingdan chiqarma sen uni zinhor^[18].
	— Nosir Xisrav

	Yaxshilik va ezgulik yomonlikdan qochgani yangligʻ yomonlik ham yaxshilikdan qochib ketadi^[20].
	— Majididdin Xavofiy

	Yaxshilik yomonlikni kuydiruvchi olov^[3].
	— Otalar soʻzi

	Yaxshilik yoʻlida chekilgan mehnat yerda qolmaydi^[21].
	— Otalar soʻzi

	Yaxshilik chirimaydi va yomonlik unutilmaydi^[22].
	— Abu ad-Dardo

	Yaxshining soʻngagi tuproqda chirisa ham, nomi qoladi^[23].
	— Mahmud Qoshgʻariy

	Yaxshi odam oʻzini ham ranjitmaydi, oʻzgani ham xafa qilmaydi^[21].
	— Otalar soʻzi

	Yomon ham oʻtar, yaxshi ham – yaxshi bil, Seni yaxshi nom birla yod etsin el^[8].
	— Saʼdiy Sheroziy

	Yomon, noraso eʼtiqod bilan qilingan ezgu ish sarob va kul kabi hech qanaqa foyda bermaydi^[9].
	— Abulqosim az-Zamaxshariy

	Yovuzlikdan ezgulikni ajratadigan kishi emas, balki ikki yovuzlikning yengilrogʻini farqlay biladigan kishigina aqllidir^[24].
	— Al-Xoriziy

Oʻ

	Oʻzgalarga ozor berishdan saqlanish yaxshilik alomatlaridandir^[25].
	— Ali ibn Abu Tolib

	Oʻzingga yaxshilik qilinishini istasang, yaxshilik qil, hech kimga ozor berma, yaxshilikni ulugʻ ish deb bil^[11].
	— Sayyid Ahmad Hamadoniy

	Oʻz qoʻling bilan ado eta olmagan yaxshilikni boshqaning qoʻli bilan hech qachon qilolmaysan^[26].
	— Vahb ibn Munabbah

Manbalar

↑ „Lev Tolstoyning „Anna Karenina“ romanidan iqtiboslar“. jadid.uz (4-fevral 2025-yil). Qaraldi: 2025-yil 13-fevral.
↑ Tursun 2006, s. 129.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 Xomidiy & Hasaniy 1997, s. 107.
↑ Voronsov 1989, s. 42.
↑ Tursun 2006, ss. 122–123.
↑ ^6,0 ^6,1 Xomidiy & Hasaniy 1997, s. 104.
↑ Tursun 2006, s. 126.
↑ ^8,0 ^8,1 Tursun 2006, s. 132.
↑ ^9,0 ^9,1 Tursun 2006, s. 131.
↑ Xomidiy & Hasaniy 1997, s. 206.
↑ ^11,0 ^11,1 Tursun 2006, s. 130.
↑ ^12,0 ^12,1 Xomidiy & Hasaniy 1997, s. 108.
↑ Xomidiy & Hasaniy 1997, s. 200.
↑ Tursun 2006, s. 123.
↑ ^15,0 ^15,1 Tursun 2006, s. 128.
↑ Tursun 2006, s. 140.
↑ Xomidiy & Hasaniy 1997, s. 106.
↑ ^18,0 ^18,1 Tursun 2006, s. 133.
↑ Xomidiy & Hasaniy 1997, s. 209.
↑ Tursun 2006, s. 124.
↑ ^21,0 ^21,1 Xomidiy & Hasaniy 1997, s. 105.
↑ Tursun 2006, s. 137.
↑ Tursun 2006, s. 127.
↑ Tursun 2006, s. 66.
↑ Tursun 2006, s. 134.
↑ Tursun 2006, s. 139.

Adabiyotlar

Xomidiy, Hamidjon; Hasaniy, Mahmud. Mashriqzamin hikmat boʻstoni. Toshkent: „Sharq“ nashriyotmatbaa konserni, 1997 — 251-bet. ISBN 978-9943-00-130-5.
Tursun, Ahmad. Sharq donishmandlari hikmatlari. Toshkent: „Sharq“ nashriyot-matbaa aksiyadorlik kompaniyasi, 2006 — 208-bet.

Havolalar

Falsafa

Borliq — Voqelik

Hayot — Oʻlim — Boqiylik

Yaxshilik — Yomonlik

Jon — Oʻzlik

Bilish — Fakt — Nazariya — Aksioma — Gipoteza

[1] „Lev Tolstoyning „Anna Karenina“ romanidan iqtiboslar“. jadid.uz (4-fevral 2025-yil). Qaraldi: 2025-yil 13-fevral.

[FOOTNOTETursun2006129-2] Tursun 2006, s. 129.

[FOOTNOTEXomidiyHasaniy1997107-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 Xomidiy & Hasaniy 1997, s. 107.

[FOOTNOTEVoronsov198942-4] Voronsov 1989, s. 42.

[FOOTNOTETursun2006122–123-5] Tursun 2006, ss. 122–123.

[FOOTNOTEXomidiyHasaniy1997104-6] 6,0 ^6,1 Xomidiy & Hasaniy 1997, s. 104.

[FOOTNOTETursun2006126-7] Tursun 2006, s. 126.

[FOOTNOTETursun2006132-8] 8,0 ^8,1 Tursun 2006, s. 132.

[FOOTNOTETursun2006131-9] 9,0 ^9,1 Tursun 2006, s. 131.

[FOOTNOTEXomidiyHasaniy1997206-10] Xomidiy & Hasaniy 1997, s. 206.

[FOOTNOTETursun2006130-11] 11,0 ^11,1 Tursun 2006, s. 130.

[FOOTNOTEXomidiyHasaniy1997108-12] 12,0 ^12,1 Xomidiy & Hasaniy 1997, s. 108.

[FOOTNOTEXomidiyHasaniy1997200-13] Xomidiy & Hasaniy 1997, s. 200.

[FOOTNOTETursun2006123-14] Tursun 2006, s. 123.

[FOOTNOTETursun2006128-15] 15,0 ^15,1 Tursun 2006, s. 128.

[FOOTNOTETursun2006140-16] Tursun 2006, s. 140.

[FOOTNOTEXomidiyHasaniy1997106-17] Xomidiy & Hasaniy 1997, s. 106.

[FOOTNOTETursun2006133-18] 18,0 ^18,1 Tursun 2006, s. 133.

[FOOTNOTEXomidiyHasaniy1997209-19] Xomidiy & Hasaniy 1997, s. 209.

[FOOTNOTETursun2006124-20] Tursun 2006, s. 124.

[FOOTNOTEXomidiyHasaniy1997105-21] 21,0 ^21,1 Xomidiy & Hasaniy 1997, s. 105.

[FOOTNOTETursun2006137-22] Tursun 2006, s. 137.

[FOOTNOTETursun2006127-23] Tursun 2006, s. 127.

[FOOTNOTETursun200666-24] Tursun 2006, s. 66.

[FOOTNOTETursun2006134-25] Tursun 2006, s. 134.

[FOOTNOTETursun2006139-26] Tursun 2006, s. 139.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]