Qurʼon

Qurʼon kitobi muqovasi

Qurʼon – musulmonlarning muqaddas kitobidir. Bu soʻz arabcha „baland ovozda oʻqish“, „tarbiyalash“ soʻzlaridan kelib chiqqan. Qur’on Muhammadning soʻzlaridan yozilgan boʻlib, Alloh uni Jabroil farishta orqali yuborgan.

Iqtiboslar

	Mehribon va rahmli Alloh nomi bilan — Basmala — Qurʼondagi deyarli har bir sura shu ibora bilan boshlanadi
	بسم الله الرحمن الرحيم

1. Fotiha (arab. الفاتحة‎‎ – „Ochib beruvchi“) surasi

	Bizni toʻgʻri yoʻlga – oʻzing sevgan zotlarning yoʻliga boshla, gʻazabingga uchragan va adashganlarning yoʻliga emas.
	اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ صِرَاطَ الَّذِينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَلَا الضَّالِّينَ
	— 1:6-7

2. Baqara (arab. البقرة‎‎ — „Sigir“) surasi

	Shubhasiz, bu oyat Xudodan qoʻrquvchilar uchun ishonchli yoʻlboshchidir.
	ذَٰلِكَ الْكِتَابُ لَا رَيْبَ ۛ فِيهِ ۛ هُدًى لِلْمُتَّقِي
	— 2:2

	Ular bamisoli bir olov yoqqan kimsa (yoʻlovchi)ga oʻxshaydilar: olov uning atrofini yoritganida, Alloh (bexos) nurlarini ketkazib, ularni zulmatlar ichra (hech narsani) koʻrolmaydigan holda qoldirgani kabidir
	مَثَلُهُمْ كَمَثَلِ الَّذِي اسْتَوْقَدَ نَارًا فَلَمَّا أَضَاءَتْ مَا حَوْلَهُ ذَهَبَ اللَّهُ بِنُورِهِمْ وَتَرَكَهُمْ فِي ظُلُمَاتٍ لَّا يُبْصِرُونَ.صُمٌّ بُكْمٌ عُمْيٌ فَهُمْ لَا يَرْجِعُونَ
	— 2:17

	Alloh chivin, balki undan ham yuqori narsalar misolida zarbul-masal aytishdan uyalmaydi. Imonli kishilar-ku, u (masal)ni haqiqatan ularning Rabbi tomonidan (yuborilgan) haqiqat deb biladilar. Kofirlar esa: „Bu masal bilan Alloh nima demoqchi, oʻzi?“ – deydilar. U (masal) bilan Alloh koʻplarni adashtiradi va u bilan koʻplarni (toʻgʻri yoʻlga) hidoyat qiladi. Lekin, (Alloh) u bilan faqat fosiq kimsalarni adashtiradi, qaysiki, (ular) Alloh ahdini uning bitimidan keyin buzadigan, Alloh bogʻlanishiga buyurgan narsalarni uzadigan va yer (yuzi)da buzgʻunchilik qiladigan kimsalardir. Ular, albatta, ziyon koʻruvchilardir.
	إِنَّ اللَّهَ لَا يَسْتَحْيِي أَن يَضْرِبَ مَثَلًا مَّا بَعُوضَةً فَمَا فَوْقَهَا فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا فَيَعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِن رَّبِّهِمْ وَأَمَّا الَّذِينَ كَفَرُوا فَيَقُولُونَ مَاذَا أَرَادَ اللَّهُ بِهَذَا مَثَلًا يُضِلُّ بِهِ كَثِيرًا وَيَهْدِي بِهِ كَثِيرًا وَمَا يُضِلُّ بِهِ إِلَّا الْفَاسِقِينَ
	— 2:26-27

	Albatta, moʻminlar, yahudiylar, nasroniylar va sobiiylardan kimki (avvalgi aqidasidan qatʼiy nazar) Allohga va oxirat kuniga imon keltirsa hamda solih amallarni qilsa, ularga Rabbilaridan ajr bordir, ularga xavf yoʻqdir va ular tashvish ham chekmaslar. — Sobiiylar – yahudiy va nasroniy dinlaridan voz kechib, farishtalarga sigʻinuvchi toifa kishilari. Baʼzi olimlar ularni yulduzlarga sigʻinuvchilar deb yozadilar.
	إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَالَّذِينَ هَادُوا وَالنَّصَارَىٰ وَالصَّابِئِينَ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَعَمِلَ صَالِحًا فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ
	— 2:62

	Soʻngra sizlar yana oʻsha, bir-birlaringizni oʻldirayapsiz, bir qismingizni yurtlaridan chiqarib yuborayapsiz, ularga qarshi gunoh va zulm ila hamkorlik qilmoqdasiz. Sizga (ularning dushmanlariga qarashli) asirlar kelsa, tovon bilan qutqarib yubormoqdasiz, vaholanki, ularni chiqarib yuborish sizlarga taqiqlangan edi. Yoki kitob (Tavrot)ning bir qismiga ishonib, bir qismini inkor etasizmi? Sizlardan kim shunday qilsa, uning jazosi shu dunyoda sharmanda boʻlish, qiyomat kunida esa qattiq azobga giriftor qilinishdir. Alloh (bu) qilmishlaringizdan gʻofil emasdir.
	ثُمَّ أَنتُمْ هَؤُلَاءِ تَقْتُلُونَ أَنفُسَكُمْ وَتُخْرِجُونَ فَرِيقًا مِّنكُم مِّن دِيَارِهِمْ تَظَاهَرُونَ عَلَيْهِم بِالْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ وَإِن يَأْتُوكُمْ أُسَارَى تُفَادُوهُمْ وَهُوَ مُحَرَّمٌ عَلَيْكُمْ إِخْرَاجُهُمْ أَفَتُؤْمِنُونَ بِبَعْضِ الْكِتَابِ وَتَكْفُرُونَ بِبَعْضٍ فَمَا جَزَاءُ مَن يَفْعَلُ ذَلِكَ مِنكُمْ إِلَّا خِزْيٌ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَيَوْمَ الْقِيَامَةِ يُرَدُّونَ إِلَى أَشَدِّ الْعَذَابِ وَمَا اللَّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ
	— 2:85

	Ularga: „Alloh nozil qilgan narsaga imon keltiringlar“, – deyilsa, „Biz oʻzimizga nozil qilingan narsaga imon keltiramiz“, – deydilar va keyin kelgan, ulardagi narsa (Tavrot)ni tasdiq etadigan Haq (Qur’on)ni inkor etadilar. Ularga ayting (ey, Muhammad): „Agar moʻmin boʻlsangizlar, nega oldindan Allohning paygʻmbarlarini oʻldirar edingiz?“ Muso sizlarga hujjatlar (oyatlar va moʻjizalar)ni keltirganidan keyin (ham) zolim boʻlib (kufrga botib) buzoqqa sigʻindingiz. — Yaʼni ota-bobolaringiz nega paygʻmbarlarni oʻldirganlar? Bular qotillik qilmagan boʻlsalarda, otabobolarining eʼtiqodida turganliklari va ularning qilmishlariga rozi ekanliklari tufayli jinoyatlariga ham qisman sherikdirlar.
	وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ آمِنُوا بِمَا أَنزَلَ اللَّهُ قَالُوا نُؤْمِنُ بِمَا أُنزِلَ عَلَيْنَا وَيَكْفُرُونَ بِمَا وَرَاءَهُ وَهُوَ الْحَقُّ مُصَدِّقًا لِّمَا مَعَهُمْ قُلْ فَلِمَ تَقْتُلُونَ أَنبِيَاءَ اللَّهِ مِن قَبْلُ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ. وَلَقَدْ جَاءَكُم مُّوسَى بِالْبَيِّنَاتِ ثُمَّ اتَّخَذْتُمُ الْعِجْلَ مِن بَعْدِهِ وَأَنتُمْ ظَالِمُونَ
	— 2:91-92

	Har gal biror ahd-paymon qilsalar, ulardan bir guruhi uni buzaveradimi? Aslida ularning aksariyati imon keltirmaslar.
	وَلَمَّا جَاءَهُمْ رَسُولٌ مِّنْ عِندِ اللَّهِ مُصَدِّقٌ لِّمَا مَعَهُمْ نَبَذَ فَرِيقٌ مِّنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ كِتَابَ اللَّهِ وَرَاءَ ظُهُورِهِمْ كَأَنَّهُمْ لَا يَعْلَمُونَ
	— 2:101

	Yahudiylar: „Nasroniylar hech narsada yoʻq“ – desalar, nasroniylar: „Yahudiylar hech narsada yoʻq“ – deydilar, vaholanki, ular (har ikki toifa) kitob oʻqiydigan (savodxon) edilar. Shuningdek, (oʻqishni) bilmaydiganlar (boshqa soxta dinlarga mansub kimsalar) ham ularning gapiga oʻxshash gapni aytdilar. Ularning (bu kabi) kelisha olmagan narsalari yuzasidan qiyomat kuni Alloh hukm qilur. — Yaʼni, har ikki tomon bir-birlarining dinlarini inkor etadilar.
	وَقَالَتِ الْيَهُودُ لَيْسَتِ النَّصَارَى عَلَى شَيْءٍ وَقَالَتِ النَّصَارَى لَيْسَتِ الْيَهُودُ عَلَى شَيْءٍ وَهُمْ يَتْلُونَ الْكِتَابَ كَذَلِكَ قَالَ الَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ مِثْلَ قَوْلِهِمْ فَاللَّهُ يَحْكُمُ بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فِيمَا كَانُوا فِيهِ يَخْتَلِفُونَ
	— 2:113

	Aytingiz (ey, moʻminlar): „Allohga, bizga nozil qilingan narsa (Kitob)ga, Ibrohim, Ismoil, Ishoq, Yaʼqub va uning avlodlariga nozil qilingan narsalarga, Musoga, Isoga va (barcha) paygʻmbarlarga Parvardigorlaridan berilgan narsalarga imon keltirdik (ishondik). Biz ular oʻrtasidan birortasini (paygʻmbar emas deb) ajratib qoʻymaymiz va Unga (Allohga) boʻyin sunuvchilarmiz“
	قُولُوا آمَنَّا بِاللَّهِ وَمَا أُنزِلَ إِلَيْنَا وَمَا أُنزِلَ إِلَى إِبْرَاهِيمَ وَإِسْمَاعِيلَ وَإِسْحَاقَ وَيَعْقُوبَ وَالْأَسْبَاطِ وَمَا أُوتِيَ مُوسَى وَعِيسَى وَمَا أُوتِيَ النَّبِيُّونَ مِن رَّبِّهِمْ لَا نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِّنْهُمْ وَنَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ
	— 2:136

	Sizlarni biroz xavf, ochlik bilan, molu jon va mevalar (hosili)ni kamaytirish yoʻli bilan sinagaymiz. (Shunday holatlarda) sabr qiluvchilarga xushxabar bering (ey, Muhammad)!
	وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنْفُسِ وَالثَّمَرَاتِ ۗ وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ
	— 2:155

	(Haqiqatan ham) kufr yoʻlidagi kimsalar (vahiydan taʼsirlanmaslikda) xuddi hayvonlarga qichqirayotgan kishining ovozidan va hayqirigʻidan oʻzga narsani eshitmayotgani kabidir. (Ular) kar, soqov va koʻrdirlarki, (gapni) anglamaydilar. — Hayvonlarga har qancha gapirilsa ham faqat ovozdan boshqa narsani anglamaganlari kabi betavfiq kishilar ham foydali gaplarni tinglab, anglash oʻrniga nochorlikdan eshitib qoʻya qoladilar.
	وَمَثَلُ الَّذِينَ كَفَرُوا كَمَثَلِ الَّذِي يَنْعِقُ بِمَا لَا يَسْمَعُ إِلَّا دُعَاءً وَنِدَاءً صُمٌّ بُكْمٌ عُمْيٌ فَهُمْ لَا
	— 2:171

	Hidoyat oʻrniga zalolatni, magʻfirat oʻrniga azobni sotib olgan kimsalar ana oʻshalardir. Bas, doʻzax (azobi)ga buncha ham „toqatli“ boʻlmasalar! — Bu ibora ularga istehzo shaklida aytilmoqda. Zero, doʻzax azobiga toqat qila oladigan jonzot boʻlishi mumkin emas. Zalolat bilan azobni ixtiyor etganlar oxirat azobini oʻylab qoʻysinlar, deb tanbeh berilmoqda.
	أُولَئِكَ الَّذِينَ اشْتَرَوُا الضَّلَالَةَ بِالْهُدَى وَالْعَذَابَ بِالْمَغْفِرَةِ فَمَا أَصْبَرَهُمْ عَلَى النَّارِ
	— 2:175

	Yuzlaringizni Mashriq va Magʻrib tomonlariga burib, (ibodat qilishingizning oʻzi toʻla) yaxshilik emas, balki Allohga, oxirat kuniga, farishtalarga, kitoblarga, paygʻambarlarga imon keltirgan, oʻzi yaxshi koʻrgan molidan qarindoshlariga, yetimlarga, miskinlarga, yoʻlovchiga, tilanchilarga va qullarni ozod qilish yoʻlida beradigan, namozni toʻkis ado etib, zakotni toʻlab yuradigan kishi va kelishilgan ahdlariga vafo qiluvchilar, shuningdek, ogʻir-yengil kunlarda va jang paytida sabr qiluvchilar yaxshi kishilardir. Aynan oʻshalar (imonlarida) sodiqdirlar va aynan oʻshalar taqvodordirlar.
	لَّيْسَ الْبِرَّ أَن تُوَلُّوا وُجُوهَكُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ وَلَكِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَالْمَلَائِكَةِ وَالْكِتَابِ وَالنَّبِيِّينَ وَآتَى الْمَالَ عَلَى حُبِّهِ ذَوِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينَ وَابْنَ السَّبِيلِ وَالسَّائِلِينَ وَفِي الرِّقَابِ وَأَقَامَ الصَّلَاةَ وَآتَى الزَّكَاةَ وَالْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذَا عَاهَدُوا وَالصَّابِرِينَ فِي الْبَأْسَاءِ وَالضَّرَّاءِ وَحِينَ الْبَأْسِ أُولَئِكَ الَّذِينَ صَدَقُوا وَأُولَئِكَ هُمُ الْمُتَّقُونَ
	— 2:177

	Yoki (ey, moʻminlar,) sizlardan ilgari oʻtganlarning kuni (boshlaringizga) kelmay turib, jannatga (osongina) kiramiz, deb oʻyladingizmi? Ularga balo va musibatlar kelib, shunchalik larzaga tushgan edilarki, hatto paygʻambar va imonli kishilar: „Allohning yordami qachon (kelar ekan)?“ deganlar (betoqat boʻlishgan). Aslida esa Allohning yordami yaqindir.
	أَمْ حَسِبْتُمْ أَن تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ وَلَمَّا يَأْتِكُم مَّثَلُ الَّذِينَ خَلَوْا مِن قَبْلِكُم مَّسَّتْهُمُ الْبَأْسَاءُ وَالضَّرَّاءُ وَزُلْزِلُوا حَتَّى يَقُولَ الرَّسُولُ وَالَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ مَتَى نَصْرُ اللَّهِ أَلَا إِنَّ نَصْرَ اللَّهِ قَرِيبٌ
	— 2:214

	Sizlarga (yov bilan) jang qilish farz qilindi, vaholanki, u sizlar uchun yoqimsizdir. Ehtimol, sizlar yoqtirmagan narsa (aslida) oʻzlaringiz uchun yaxshi, yoqtirgan narsalaringiz esa (aslida) yomondir. Alloh bilur, sizlar esa bilmassizlar.
	كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِتَالُ وَهُوَ كُرْهٌ لَكُمْ ۖ وَعَسَىٰ أَنْ تَكْرَهُوا شَيْئًا وَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ ۖ وَعَسَىٰ أَنْ تُحِبُّوا شَيْئًا وَهُوَ شَرٌّ لَكُمْ ۗ وَاللَّهُ يَعْلَمُ وَأَنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ
	— 2:216

	Alloh – Undan oʻzga iloh yoʻqdir. (U hamisha) tirik va abadiy turuvchidir. Uni na mudroq tutar va na uyqu. Osmonlar va Yerdagi (barcha) narsalar Unikidir. Uning huzurida hech kim (hech kimni) Uning ruxsatisiz shafoat qilmas. (U) ular (odamlar)dan oldingi (boʻlgan) va keyingi (boʻladigan) narsani bilur. (Odamlar) Uning ilmidan faqat (U) istaganicha oʻzlashtirurlar. Uning Kursiysi osmonlar va Yerdan (ham) kenglik qilur. U ikkisining hifzi (tutib turishi) Uni toliqtirmas. U oliy va buyukdir. — Bu oyatdagi kursiy soʻzining lugʻaviy maʼnosi oʻrindiq, taxt, tayanch, kursi va hokazo. Oyatdagi „kursiy“dan murod nima ekani haqida turli tafsirlar bor: 1. Kursiy Arshning oʻzi. 2. Arshdan kichikroq alohida narsa. 3. Allohning ilmi. 4. Uning qudrati. 5. Hukmronligi.
	اللَّهُ لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ ۚ لَا تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَلَا نَوْمٌ ۚ لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ ۗ مَنْ ذَا الَّذِي يَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلَّا بِإِذْنِهِ ۚ يَعْلَمُ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ ۖ وَلَا يُحِيطُونَ بِشَيْءٍ مِنْ عِلْمِهِ إِلَّا بِمَا شَاءَ ۚ وَسِعَ كُرْسِيُّهُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ ۖ وَلَا يَئُودُهُ حِفْظُهُمَا ۚ وَهُوَ الْعَلِيُّ الْعَظِيمُ
	— 2:255

	Dinda zoʻrlash yoʻq, zero, toʻgʻri yoʻl yanglish yoʻldan ajrim boʻldi. Bas, kim shayton (yoxud butlar)ni inkor etib, Allohga imon keltirsa, demak, u mustahkam halqani ushlabdi. Alloh eshituvchi va biluvchidir.
	لَا إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ ۖ قَدْ تَبَيَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَيِّ ۚ فَمَنْ يَكْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَيُؤْمِنْ بِاللَّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَىٰ لَا انْفِصَامَ لَهَا ۗ وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ
	— 2:256

	Shayton sizlarni (xayr-ehson qilishda) faqir boʻlib qolishdan qoʻrqitadi va fahsh ishlarga undaydi. Alloh (esa) sizlarga Oʻzidan magʻfirat va fazl (boylik) vaʼda qiladi. Alloh (karami) keng va bilimdon zotdir.
	الشَّيْطَانُ يَعِدُكُمُ الْفَقْرَ وَيَأْمُرُكُم بِالْفَحْشَاءِ وَاللَّهُ يَعِدُكُم مَّغْفِرَةً مِّنْهُ وَفَضْلًا وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ
	— 2:268

	Sudxoʻrlar (qiyomat kuni qabrlaridan) jin chalib ketgan odam kabi (holatda) qoʻpadilar. Buning sababi – ularning: „Bay' (savdosotiq) ham sudxoʻrlikning xuddi oʻzi“ degan gaplaridir. Holbuki, Alloh bay’ni halol, sudxoʻrlikni (esa) harom qilgan. Bas, kim Rabbidan nasihat yetgach, (sudxoʻrlikdan) toʻxtasa, u holda avvalgi oʻtgani oʻziga va uning ishi Allohga (havola). Kim yana (sudxoʻrlikka) qaytsa, oʻshalar doʻzax ahlidirlar va ular unda abadiy qoluvchilardir.
	الَّذِينَ يَأْكُلُونَ الرِّبَا لَا يَقُومُونَ إِلَّا كَمَا يَقُومُ الَّذِي يَتَخَبَّطُهُ الشَّيْطَانُ مِنَ الْمَسِّ ۚ ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمْ قَالُوا إِنَّمَا الْبَيْعُ مِثْلُ الرِّبَا ۗ وَأَحَلَّ اللَّهُ الْبَيْعَ وَحَرَّمَ الرِّبَا ۚ فَمَنْ جَاءَهُ مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّهِ فَانْتَهَىٰ فَلَهُ مَا سَلَفَ وَأَمْرُهُ إِلَى اللَّهِ ۖ وَمَنْ عَادَ فَأُولَٰئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ ۖ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ
	— 2:275

	Alloh sudxoʻrlikni (foydasini) yoʻq qiladi va sadaqa (beruvchilarga boylik)larni ziyoda etadi. Alloh har qanday (sudxoʻrlikni halol deb biluvchi) kofirni va (uni davom ettiruvchi) gunohkorni yoqtirmaydi.
	يَمْحَقُ اللَّهُ الرِّبَا وَيُرْبِي الصَّدَقَاتِ
	— 2:276

	Paygʻambar (Muhammad) oʻziga Parvardigoridan nozil qilingan narsaga (oyatlarga) imon keltirdi va moʻminlar ham. (Ularning) har biri Allohga, farishtalariga, kitoblariga va paygʻambarlariga birortasini ajratmasdan (hammasiga) imon keltirdi. „Eshitdik va itoat etdik. Ey, Rabbimiz, magʻfiratingni (soʻraymiz). Sengagina qaytish (bor)“, – dedilar. Alloh hech bir jonga toqatidan tashqari narsani taklif etmaydi. Uning kasb etgani (yaxshiligi) – oʻziga, va orttirgani (yomon amali) ham oʻzigadir. (Yana dedilarki:) „Ey, Rabbimiz, agar unutsak yoki xato qilsak, bizni koyima! Ey, Rabbimiz, bizdan ilgari oʻtganlarning zimmasiga ortgan mashaqqatni bizning zimmamizga ortma! Ey, Rabbimiz, toqatimiz yetmaydigan narsani bizga yuklab tashlama! Bizlarni afv et va kechir hamda bizlarga rahm qil! Sen bizning xojamizsan. Bas, bizlarga kofirlar qavmi ustidan gʻoliblik ato et!“
	آمَنَ الرَّسُولُ بِمَا أُنْزِلَ إِلَيْهِ مِنْ رَبِّهِ وَالْمُؤْمِنُونَ ۚ كُلٌّ آمَنَ بِاللَّهِ وَمَلَائِكَتِهِ وَكُتُبِهِ وَرُسُلِهِ لَا نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِنْ رُسُلِهِ ۚ وَقَالُوا سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا ۖ غُفْرَانَكَ رَبَّنَا وَإِلَيْكَ الْمَصِيرُلَا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا ۚ لَهَا مَا كَسَبَتْ وَعَلَيْهَا مَا اكْتَسَبَتْ ۗ رَبَّنَا لَا تُؤَاخِذْنَا إِنْ نَسِينَا أَوْ أَخْطَأْنَا ۚ رَبَّنَا وَلَا تَحْمِلْ عَلَيْنَا إِصْرًا كَمَا حَمَلْتَهُ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِنَا ۚ رَبَّنَا وَلَا تُحَمِّلْنَا مَا لَا طَاقَةَ لَنَا بِهِ ۖ وَاعْفُ عَنَّا وَاغْفِرْ لَنَا وَارْحَمْنَا ۚ أَنْتَ مَوْلَانَا فَانْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ
	— 2:285–286

3. Oli Imron (arab. آل عمران‎‎ – „Imron oilasi“) surasi

	U Sizga Kitob (Qur’on)ni nozil qilgan zotdir. Unda shu Kitobning „onasi“ sanalmish (maʼnosi) aniq oyatlar va (shu bilan birga) boshqa mutashobih (maʼnosi Oʻzidan oʻzgaga nomaʼlum) oyatlar ham bor. Ammo, dillarida ogʻish bor kimsalar odamlarni fitnaga solish va oʻz talqiniga muvofiq maʼnolar berish uchun uning (Qur’onning) mutashobih oyatlariga ergashadilar. Holbuki, unday oyatlar taʼvili (asl maʼnosi)ni faqat Allohning Oʻzigina bilur. Ilmda mustahkam (haqqoniy olim)lar esa deydilar: „Unga imon keltirdik. Hamma (oyatlari) Rabbimiz huzuridandir“. (Bundan) faqat aql egalarigina eslatma olurlar.
	هُوَ الَّذِي أَنزَلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ مِنْهُ آيَاتٌ مُّحْكَمَاتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتَابِ وَأُخَرُ مُتَشَابِهَاتٌ فَأَمَّا الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ مَا تَشَابَهَ مِنْهُ ابْتِغَاءَ الْفِتْنَةِ وَابْتِغَاءَ تَأْوِيلِهِ وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ يَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِّنْ عِندِ رَبِّنَا وَمَا يَذَّكَّرُ إِلَّا أُولُو الْأَلْبَابِ
	— 3:7

	Odamlarga ayollar, farzandlar, uyum-uyum oltin-kumushlar, saman otlar, chorva va ekinlarga nisbatan mehr qoʻyish ziynatli qilib qoʻyildi. Bular (aslida) dunyo hayotining (oʻtkinchi) matohidir. Allohning huzurida esa (bundan) chiroyli joy (jannat) bordir
	زُيِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَوَاتِ مِنَ النِّسَاءِ وَالْبَنِينَ وَالْقَنَاطِيرِ الْمُقَنطَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ وَالْفِضَّةِ وَالْخَيْلِ الْمُسَوَّمَةِ وَالْأَنْعَامِ وَالْحَرْثِ ذَلِكَ مَتَاعُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَاللَّهُ عِندَهُ حُسْنُ الْمَآبِ
	— 3:14

	Albatta, Isoning (otasiz tugʻilish) misoli, Alloh nazdida bamisoli Odam (Ato) kabidirki, uni tuproqdan yaratib, soʻngra unga „Boʻl!“ dedi, bas, (u) boʻldi.
	إِنَّ مَثَلَ عِيسَىٰ عِنْدَ اللَّهِ كَمَثَلِ آدَمَ ۖ خَلَقَهُ مِنْ تُرَابٍ ثُمَّ قَالَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ
	— 3:59

	Agar sizlarga (Uhud jangida) jarohat (magʻlubiyat) yetgan boʻlsa, u qavmga ham (Badr jangida) xuddi shunday jarohat (magʻlubiyat) yetgan. Imonli kishilarni bilish va sizlardan shahidlarni saralab olish uchun (Biz) shu (gʻalaba) kunlarni (ketma-ket) almashtirib turamiz. Alloh zolimlarni sevmagay. Alloh moʻminlarni (gunohlaridan) poklash va kofirlarni halok qilish uchun (mazkur ishlarni qildi). Yoki Alloh sizlarning ichingizdan kim (chindan) jihod qiluvchi va kim sabrli ekanini imtihon qilib koʻrmasdan jannatga kiraveramiz, deb oʻyladingizmi?
	140. إِن يَمْسَسْكُمْ قَرْحٌ فَقَدْ مَسَّ الْقَوْمَ قَرْحٌ مِّثْلُهُ وَتِلْكَ الْأَيَّامُ نُدَاوِلُهَا بَيْنَ النَّاسِ وَلِيَعْلَمَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَيَتَّخِذَ مِنكُمْ شُهَدَاءَ وَاللَّهُ لَا يُحِبُّ الظَّالِمِينَ 141. وَلِيُمَحِّصَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَيَمْحَقَ الْكَافِرِينَ 142. أَمْ حَسِبْتُمْ أَن تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ وَلَمَّا يَعْلَمِ اللَّهُ الَّذِينَ جَاهَدُوا مِنكُمْ وَيَعْلَمَ الصَّابِرِينَ
	— 3:140-142

	Agar sizlarga Alloh madad bersa, hech kim sizlarga gʻolib boʻlmas. Bordiyu qarovsiz qoldirsa, Undan oʻzga sizlarga kim ham madad berar edi?! Allohga tavakkulni moʻminlar qilsin!
	إِنْ يَنْصُرْكُمُ اللَّهُ فَلَا غَالِبَ لَكُمْ ۖ وَإِنْ يَخْذُلْكُمْ فَمَنْ ذَا الَّذِي يَنْصُرُكُمْ مِنْ بَعْدِهِ ۗ وَعَلَى اللَّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُونَ
	— 3:160

	Kofir boʻlganlarning shaharma-shahar sayr etib (yayrab) yurishlari Sizni zinhor aldab qoʻymasin! Arzimas rohat. Keyin esa boradigan joylari – jahannam. Naqadar mudhish joy u!
	196. لَا يَغُرَّنَّكَ تَقَلُّبُ الَّذِينَ كَفَرُوا فِي الْبِلَادِ197. مَتَاعٌ قَلِيلٌ ثُمَّ مَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَبِئْسَ الْمِهَادُ
	— 3:196-197

	Darvoqe, ahli kitoblar ichida Allohga, sizlarga nozil qilingan (Kitob)ga hamda oʻzlariga nozil qilingan (Kitob)ga ishonib, Allohga itoat ila bosh eguvchilar ham bor: ular Alloh oyatlarini ozgina bahoga sotib yubormaydilar. Aynan ular uchun Parvardigorlari huzurida mukofot muhayyodir. Alloh hisob-kitobda tezkordir!
	وَإِنَّ مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ لَمَن يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَمَا أُنزِلَ إِلَيْكُمْ وَمَا أُنزِلَ إِلَيْهِمْ خَاشِعِينَ لِلَّهِ لَا يَشْتَرُونَ بِآيَاتِ اللَّهِ ثَمَنًا قَلِيلًا أُولَئِكَ لَهُمْ أَجْرُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ إِنَّ اللَّهَ سَرِيعُ الْحِسَابِ
	— 3:199

4. An-Nisa (arab. النساء‎‎ — „Ayollar“ surasi)

	Ey, imon keltirganlar! Sizlarga xotinlarni majburiy ravishda meros qilib olishlik halol emasdir. Yana, ularga bergan mahrlaringizning bir qismini qaytarib olib ketish niyatida xotinlaringizga tazyiq qilmangiz! Agar ular aniq buzuqlik qilsalar (bu mustasnodir). Ular bilan totuv turmush kechiringlar. Agar ularni yomon koʻrsalaringiz, (bilib qoʻyinki,) balkim sizlar yomon koʻrgan narsada Alloh (sizlar uchun) koʻpgina yaxshilik paydo qilar.
	يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا يَحِلُّ لَكُمْ أَنْ تَرِثُوا النِّسَاءَ كَرْهًا ۖ وَلَا تَعْضُلُوهُنَّ لِتَذْهَبُوا بِبَعْضِ مَا آتَيْتُمُوهُنَّ إِلَّا أَنْ يَأْتِينَ بِفَاحِشَةٍ مُبَيِّنَةٍ ۚ وَعَاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ ۚ فَإِنْ كَرِهْتُمُوهُنَّ فَعَسَىٰ أَنْ تَكْرَهُوا شَيْئًا وَيَجْعَلَ اللَّهُ فِيهِ خَيْرًا كَثِيرًا
	— 4:19

	Albatta, Alloh bir zarra miqdorida (ham) zulm qilmaydi. Agar (oʻsha miqdorda) yaxshilik boʻlsa, uni (bir necha barobar) koʻpaytirur va Oʻz huzuridan ulugʻ mukofot (jannat) ato etur.
	إِنَّ اللَّهَ لَا يَظْلِمُ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ وَإِن تَكُ حَسَنَةً يُضَاعِفْهَا وَيُؤْتِ مِن لَّدُنْهُ أَجْرًا عَظِيمًا
	— 4:40

	Qayerda boʻlsangiz ham oʻlim sizlarni topadi, hatto mustahkam qal’alar ichida boʻlsangiz ham. Ularga biror yaxshilik yetsa, „Bu — Allohdan“, — deydilar. Agar ularga biror noxushlik yetsa, „Bu — Sizdan“, — deb aytadilar. „Hammasi Allohdandir“, — deng (ularga). Bu qavm kishilariga nima boʻldiki, gapni anglay olmaydilar?!
	أَيْنَمَا تَكُونُوا يُدْرِككُّمُ الْمَوْتُ وَلَوْ كُنتُمْ فِي بُرُوجٍ مُّشَيَّدَةٍ وَإِن تُصِبْهُمْ حَسَنَةٌ يَقُولُوا هَذِهِ مِنْ عِندِ اللَّهِ وَإِن تُصِبْهُمْ سَيِّئَةٌ يَقُولُوا هَذِهِ مِنْ عِندِكَ قُلْ كُلٌّ مِّنْ عِندِ اللَّهِ فَمَالِ هَؤُلَاءِ الْقَوْمِ لَا يَكَادُونَ يَفْقَهُونَ حَدِيثًا
	— 4:78

5. Al-Moida (arab. المائدة‎‎ — „Dasturxon“ surasi)

	مَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيَجْعَلَ عَلَيْكُمْ مِنْ حَرَجٍ وَلَٰكِنْ يُرِيدُ لِيُطَهِّرَكُمْ وَلِيُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ
	— 5:6

	مِنْ أَجْلِ ذَلِكَ كَتَبْنَا عَلَى بَنِي إِسْرَائِيلَ أَنَّهُ مَن قَتَلَ نَفْسًا بِغَيْرِ نَفْسٍ أَوْ فَسَادٍ فِي الْأَرْضِ فَكَأَنَّمَا قَتَلَ النَّاسَ جَمِيعًا وَمَنْ أَحْيَاهَا فَكَأَنَّمَا أَحْيَا النَّاسَ جَمِيعًا وَلَقَدْ جَاءَتْهُمْ رُسُلُنَا بِالْبَيِّنَاتِ ثُمَّ إِنَّ كَثِيرًا مِّنْهُم بَعْدَ ذَلِكَ فِي الْأَرْضِ لَمُسْرِفُونَ
	— 5:32

	إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْ أَنَّ لَهُم مَّا فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا وَمِثْلَهُ مَعَهُ لِيَفْتَدُوا بِهِ مِنْ عَذَابِ يَوْمِ الْقِيَامَةِ مَا تُقُبِّلَ مِنْهُمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ
	— 5:36

	قُلْ لَا يَسْتَوِي الْخَبِيثُ وَالطَّيِّبُ وَلَوْ أَعْجَبَكَ كَثْرَةُ الْخَبِيثِ ۚ فَاتَّقُوا اللَّهَ يَا أُولِي الْأَلْبَابِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ
	— 5:100

6. Al-Anʼam (arab. الأنعام‎‎ — „Chorva hayvonlari“ surasi)

	وَمَا تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَةٍ إِلَّا يَعْلَمُهَا وَلَا حَبَّةٍ فِي ظُلُمَاتِ الْأَرْضِ وَلَا رَطْبٍ وَلَا يَابِسٍ إِلَّا فِي كِتَابٍ مُبِي
	— 6:59

	وَلَوْ أَنَّنَا نَزَّلْنَا إِلَيْهِمُ الْمَلَائِكَةَ وَكَلَّمَهُمُ الْمَوْتَىٰ وَحَشَرْنَا عَلَيْهِمْ كُلَّ شَيْءٍ قُبُلًا مَا كَانُوا لِيُؤْمِنُوا إِلَّا أَنْ يَشَاءَ اللَّهُ وَلَٰكِنَّ أَكْثَرَهُمْ يَجْهَلُونَ
	— 6:111

	أَوَمَنْ كَانَ مَيْتًا فَأَحْيَيْنَاهُ وَجَعَلْنَا لَهُ نُورًا يَمْشِي بِهِ فِي النَّاسِ كَمَنْ مَثَلُهُ فِي الظُّلُمَاتِ لَيْسَ بِخَارِجٍ مِنْهَا ۚ كَذَٰلِكَ زُيِّنَ لِلْكَافِرِينَ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ
	— 6:122

	مَنْ جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا ۖ وَمَنْ جَاءَ بِالسَّيِّئَةِ فَلَا يُجْزَىٰ إِلَّا مِثْلَهَا وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ
	— 6:160

	قُلْ إِنَّنِي هَدَانِي رَبِّي إِلَىٰ صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ دِينًا قِيَمًا مِلَّةَ إِبْرَاهِيمَ حَنِيفًا ۚ وَمَا كَانَ مِنَ الْمُشْرِكِينَ
	— 6:161

	قُلْ إِنَّ صَلَاتِي وَنُسُكِي وَمَحْيَايَ وَمَمَاتِي لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَلَا شَرِيكَ لَهُ ۖ وَبِذَٰلِكَ أُمِرْتُ وَأَنَا أَوَّلُ الْمُسْلِمِينَ
	— 6:162-163

7. Al-Aʼrof (arab. الأعراف‎‎ — „devor“ surasi)

	إِنَّ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآيَاتِنَا وَاسْتَكْبَرُوا عَنْهَا لَا تُفَتَّحُ لَهُمْ أَبْوَابُ السَّمَاءِ وَلَا يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ حَتَّىٰ يَلِجَ الْجَمَلُ فِي سَمِّ الْخِيَاطِ ۚ وَكَذَٰلِكَ نَجْزِي الْمُجْرِمِينَ
	— 7:40

	— 7:143

	يَا بَنِي آدَمَ قَدْ أَنْزَلْنَا عَلَيْكُمْ لِبَاسًا يُوَارِي سَوْآتِكُمْ وَرِيشًا ۖ وَلِبَاسُ التَّقْوَىٰ ذَٰلِكَ خَيْرٌ
	— 7:26

	فَإِذَا جَاءَتْهُمُ الْحَسَنَةُ قَالُوا لَنَا هَٰذِهِ ۖ وَإِنْ تُصِبْهُمْ سَيِّئَةٌ يَطَّيَّرُوا بِمُوسَىٰ وَمَنْ مَعَهُ
	— 7:131

	وَإِذْ نَتَقْنَا الْجَبَلَ فَوْقَهُمْ كَأَنَّهُ ظُلَّةٌ وَظَنُّوا أَنَّهُ وَاقِعٌ بِهِمْ خُذُوا مَا آتَيْنَاكُمْ بِقُوَّةٍ وَاذْكُرُوا مَا فِيهِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ
	— 7:171

	وَلَوْ شِئْنَا لَرَفَعْنَاهُ بِهَا وَلَٰكِنَّهُ أَخْلَدَ إِلَى الْأَرْضِ وَاتَّبَعَ هَوَاهُ ۚ فَمَثَلُهُ كَمَثَلِ الْكَلْبِ إِنْ تَحْمِلْ عَلَيْهِ يَلْهَثْ أَوْ تَتْرُكْهُ يَلْهَثْ ۚ ذَٰلِكَ مَثَلُ الْقَوْمِ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآيَاتِنَا ۚ فَاقْصُصِ الْقَصَصَ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ
	— 7:176

	وَإِنْ تَدْعُوهُمْ إِلَى الْهُدَىٰ لَا يَسْمَعُوا ۖ وَتَرَاهُمْ يَنْظُرُونَ إِلَيْكَ وَهُمْ لَا يُبْصِرُونَ
	— 7:198

Qurʼon haqida iqtiboslar

	Bir qoʻlda Qur’onu bittasida jom, Baʼzida halolmiz, baʼzida harom, Feruza gumbazli osmon ostida Na chin musulmonmiz, na kofir tamom.
	— Umar Xayyom

	…har gal bu kitobni oʻqiganimizda tushunamiz: bu juda qisqa fursatda kuchli taassurot qoldiradigan va pirovardida ruhan hayratga soladigan asardirki, biz Qurʼonning oldida tiz choʻkamiz. Qurʼonning uslubi va mazmuni juda kuchli, ulugʻvor boʻlib, uning maqsadlariga toʻliq mos keladi… bu kitob barcha zamonlarning eng yaxshi kitobi boʻla oladi. — T. P. Hughes' Dictionary of Islam, s. 526
	— Johann Wolfgang von Goethe

Bu tashviqot emas. Bizning eʼtiborimiz Muhammad dinining uzoq yillik faoliyatiga qaratilgan. Makka va Madinada bu gʻoyalarning ajoyib taʼsiri bir zarraga ham kamaymadi. Qur’onning afrikaliklar, osiyoliklar va turklar uchun yoʻl koʻrsatuvchi nur sifatidagi roli hali ham kamaymaydi. Ushbu mafkura tarafdorlari har qanday ogʻish va toifalarga qarshi oʻziga xos emotsionallik, nekbinlik va aql-idrokning bir mikronini ham yoʻqotmasdan, ishtiyoq bilan kurashadilar. Uning jonli vaʼzlari hamfikrlarni aql va din doirasida olijanoblik bilan birlashtirishda davom etmoqda.