Yolgʻon

Yolgʻon
	;
Qardosh loyihalar
	Vikipediyadagi maqola Vikimaʼlumotlar sahifasi Vikilugʻatdagi maʼnolari Vikiombordagi tasvirlar

Yolgʻon (yana oʻtruk, oʻtirik) — 1) Haqiqatga zid, notoʻgʻri; haqiqatda boʻlmagan; 2) Haqiqiy emas, soxta, yasama; yolgʻondakam; 3) Haqiqatga toʻgʻri kelmaydigan, notoʻgʻri gap, narsa; uydirma.

A

	Aqllilikning alomati yolgʻon gapirmaslikdir^[1].
	— Otalar soʻzi

G

	Gunoh eldan yashirmoq, jim oʻtirmoq, Vale undan yomon yolgʻon gapirmoq^[2].
	— Farididdin Jurjoniy

H

	Har kimki soʻzi yolgʻon, Yolgʻoni zohir boʻlgach, uyolgʻon^[3].
	— Alisher Navoiy

M

	Muvozanat toʻrt joydadir: iymon va kufr oʻrtasida, toʻgʻrisoʻzlik va yolgʻon oʻrtasida, tavhid va shirk oʻrtasida, ixlos va riyo oʻrtasida^[4].
	— Xoris Muhosibiy

N

	Naqd yolgʻon nasiya oshdan yaxshi.
	— Otalar soʻzi^[5]

Q

	Qachonki savdogar kiyimning yaxshi tarafini koʻrsatib, yomon joyini yashirib sotsa, oʻsha — yolgʻonchidir. Shuningdek, molini qorongʻu joyda koʻrsatsa, shu kabi maxsining eng yaxshi poyini koʻrsatib sotsa, u — firibgardir^[6].
	— Abu Homid Gʻazzoliy

Y

	Yolgʻon beviqor qilur odamni, Yolgʻon sharmisor qilur odamni^[3].
	— Saʼdiy Sheroziy

	Yolgʻon kishining obroʻsini toʻkadi, hazil-mazax ham kishini shunga oʻxshash beizzat qiladi^[7].
	— Yusuf Xos Hojib

	Yolgʻonligi avvaldan maʼlum gapni haqiqat deyishdan ham ortiq hayosizlik yoʻq^[8].
	— Qobus

	Yolgʻon soʻzlash, ezmalik, takabburlik, chaqimchilik kishining obroʻsini yoʻqotadi. Vafodorlik, sabr qilishlik, shoshma-shosharlikdan parhez qilish va tavozeʼ obroʻsini koʻtaradi^[9].
	— Junayd Bagʻdodiy

	Yolgʻonchi boʻlib yashagandan, umr surmagan yaxshi^[10].
	— Qoʻrqut ota kitobidan

	Yolgʻonchi kishining oʻlikdan farqi yoʻq. Chunki tirik kishining fazilati uning nutqidadir. Tirik kishi yolgʻon soʻzlayvergani uchun, uning soʻzlariga hech kim quloq solmay qoʻygach, uning endi oʻlikdan farqi yoʻq^[5].
	— Otalar soʻzi

	Yolgʻonchilarning koʻpchiligi qissa aytadiganlar va koʻp savol soʻraydiganlardir^[11].
	— Ahmad ibn Hanbal

Yolgʻonchilik barcha gunohlarning boshidir. Yolgʻonchi oʻz orzusiga yetishish uchun yolgʻondan iborat soʻzlarni toʻqiydi, uni rost deb isbotlash uchun qasamlar ichadi. Qasam bilan yolgʻonni yopmoqchi boʻladi. Biror kishi uning yolgʻonchiligini oshkor qilsa uni oʻziga dushman hisoblaydi. Natijada ikki orada adovat va jang sodir boʻladi. Bu jang esa koʻp kishilarga zarar keltiradi^[12]. [„Favoqih al-julaso“ asaridan]

— Qayum Nosiriy

	Yolgʻonchining doʻsti ham yolgʻonchi^[5].
	— Otalar soʻzi

	Yolgʻonchining qasami bor (haqiqiy) ilmining soxtaligini oshiradi^[13].
	— Abulqosim az-Zamaxshariy

	Yolgʻon vaʼda berish bekorga dushman orttirishdir^[5].
	— Otalar soʻzi

	Yolgʻonchilik, ezmalik, takabburlik, chaqimchilik izzat-obroʻni barbod qiladi^[14].
	— Junayd Bagʻdodiy

	Yolgʻonchining doʻsti boʻlmaydi^[5].
	— Otalar soʻzi

	Yolgʻonlar asosida qurilgan mamlakatda haqiqat kasallik sifatida baholanadi^[15].
	— Janni Rodari

Manbalar

↑ Xomidiy & Hasaniy 1997, s. 61.
↑ Tursun 2006, s. 149.
↑ ^3,0 ^3,1 Tursun 2006, s. 147.
↑ Tursun 2006, s. 56.
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 Xomidiy & Hasaniy 1997, s. 213.
↑ Tursun 2006, s. 122.
↑ Tursun 2006, s. 142.
↑ Tursun 2006, s. 146.
↑ Tursun 2006, s. 124.
↑ Xomidiy & Hasaniy 1997, s. 212.
↑ Tursun 2006, s. 145.
↑ Xomidiy & Hasaniy 1997, s. 192.
↑ Tursun 2006, s. 144.
↑ Tursun 2006, s. 156.
↑ Oqil Abdubarnoyev. „Janni Rodaridan iqtiboslar“. Jadid.uz (23-oktyabr 2024-yil). Qaraldi: 9-fevral 2025-yil.

Adabiyotlar

Xomidiy, Hamidjon; Hasaniy, Mahmud. Mashriqzamin hikmat boʻstoni. Toshkent: „Sharq“ nashriyotmatbaa konserni, 1997 — 251-bet. ISBN 978-9943-00-130-5.
Tursun, Ahmad. Sharq donishmandlari hikmatlari. Toshkent: „Sharq“ nashriyot-matbaa aksiyadorlik kompaniyasi, 2006 — 208-bet.

Havolalar

[FOOTNOTEXomidiyHasaniy199761-1] Xomidiy & Hasaniy 1997, s. 61.

[FOOTNOTETursun2006149-2] Tursun 2006, s. 149.

[FOOTNOTETursun2006147-3] 3,0 ^3,1 Tursun 2006, s. 147.

[FOOTNOTETursun200656-4] Tursun 2006, s. 56.

[FOOTNOTEXomidiyHasaniy1997213-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 Xomidiy & Hasaniy 1997, s. 213.

[FOOTNOTETursun2006122-6] Tursun 2006, s. 122.

[FOOTNOTETursun2006142-7] Tursun 2006, s. 142.

[FOOTNOTETursun2006146-8] Tursun 2006, s. 146.

[FOOTNOTETursun2006124-9] Tursun 2006, s. 124.

[FOOTNOTEXomidiyHasaniy1997212-10] Xomidiy & Hasaniy 1997, s. 212.

[FOOTNOTETursun2006145-11] Tursun 2006, s. 145.

[FOOTNOTEXomidiyHasaniy1997192-12] Xomidiy & Hasaniy 1997, s. 192.

[FOOTNOTETursun2006144-13] Tursun 2006, s. 144.

[FOOTNOTETursun2006156-14] Tursun 2006, s. 156.

[:0-15] Oqil Abdubarnoyev. „Janni Rodaridan iqtiboslar“. Jadid.uz (23-oktyabr 2024-yil). Qaraldi: 9-fevral 2025-yil.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]