Abu Lays Samarqandiy
| Abu Lays Samarqandiy | |
 Vikipediyadagi maqola
|
Abu Lays Samarqandiy (toʻliq ismi Abu Lays Nasr ibn Muhammad ibn Ahmad ibn Ibrohim as-Samarqandiy)(944-yil – 1003-yil) – Qonunshunos va ilohiyot olimi, Samarqand shayxulislomi boʻlgan.
| A B D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V X Y Z Oʻ Gʻ Sh Ch Ng |
Iqtiboslar
[tahrirlash]A
[tahrirlash]- Allohdan qoʻrqishning alomati yetti narsada ayon boʻladi: tilida – yaʼni, tilini yolgʻondan, gʻiybatdan, ortiqcha soʻzlardan tiyadi, Allohning zikri, Qur’on tilovati, ilmiy muzokaralar bilan mashgʻul qiladi; qornida – yaʼni, faqat halol narsani va hojati miqdoricha yeydi; koʻzida – yaʼni, haromga boqmaydi, dunyoga ragʻbat nazari bilan emas, ibrat nazari ila qaraydi; qoʻlida – yaʼni, uni haromga choʻzmaydi, Alloh toatidagi ishlarga uzatadi; oyogʻida – yaʼni, Alloh gunoh, degan ishlarga yurmaydi; qalbida – yaʼni, undan birodariga dushmanlik, g‘azab, hasad kabi illatlarni chiqarib tashlaydi va musulmonlarga nisbatan mehr-shafqat uygʻotadi; toatda —yaʼni, toati Alloh yoʻlida xolis boʻladi, riyo va nifoqdan saqlanadi[1].
- Allohga taqvo qilish hamma yaxshilikni oʻz ichiga oluvchi koʻp maʼnoli kalimadir, uning maʼnosi – Alloh taologa itoat qilish, gunoh ishlardan qochish, Yaratganning zikrini doimo qilish, bergan neʼmatlariga shukr aytishdir[1].
- Alloh har bir qalbga ilm gavharini solganki, bandasining qunt-matonati, mehnati davomida doimo sayqal topur[1].
- Alloh taolo fahm-farosat bergani, g‘aflat uyqusidan uyg‘otgani, bu dunyodan o‘tib, oxiratini o‘ylaydigan qilib qo‘ygani naqadar yaxshidir[1].
- Ayol kishiga eng haqqi ko‘p kishi erdir, erkak kishiga eng haqqi ko‘p kishi — onasidir[1].
B
[tahrirlash]- Bilingki, banda yaxshilarning darajasiga aziyatlar va mashaqqatlarga sabr qilish bilan erishadi[1].
D
[tahrirlash]- Dunyoda tilni saqlashlik oxiratdagi pushaymonlikdan yengilroqdir[1].
F
[tahrirlash]- Farzandingning tili kalimaga juftlangan kundan boshlab, uning ongiga quyidagi uch muborak jumlani quymogʻing farzdir: „Assalomu alaykum“, „Bismillahir rahmonir rahim“, „Allohu akbar“[1].
- Fazilat ahlini haddidan oshirmasdan hurmat qilish mustahabdir. Biror kishini boyligidan umid qilib, boy bo‘lgani uchun hurmat qilish joiz emas[1].
G
[tahrirlash]- Gunohlarning zulmdan-da kattarog‘i yo‘qdir... Zolim qilgan zulmi uchun tavba qilsin, zulm bergan kishisidan kechirim so‘rab olsin. Agar qodir bo‘lmasa, uning uchun istig‘for aytsin, duo qilsin[1].
H
[tahrirlash]- Hayo ikki xil bo‘ladi: siz bilan odamlar orasidagi hayo, Alloh bilan sizning orangizdagi hayo. Odamlar bilan sizning orangizdagi hayo qarash halol bo‘lmagan narsalardan ko‘zingizni to‘sishingizdir. Siz bilan Alloh o‘rtasidagi hayo Allohning ne’matlarini bilmog‘ingiz va so‘ngra Unga gunoh qilishdan uyalishingizdir[1].
K
[tahrirlash]- Kibr kofirlarning va fir’avnlarning axloqidandir. Tavoze’ esa payg‘ambarlar va solihlarning axloqidandir. Chunki Alloh taolo kofirlarni kibr bilan sifatladi[1].
- Kim olimning oldiga kelib, u bilan birga oʻtirsa, uning ilmini egallashga qodir boʻlmasa ham, unga yetti yaxshilik bordir[1].
M
[tahrirlash]- Mo‘min kishi rashkchi bo‘lishi kerak. Biror erkak va ayolning fahsh ishlarini bilsa, hech rozi bo‘lmasin. Agar qodir bo‘lsa, qo‘li bilan qaytarsin, bo‘lmasa, tili bilan. Hech bo‘lmasa, qalbi bilan yomon ko‘rsin[1].
O
[tahrirlash]- Oqil kishi dunyodagi rizqiga rozi bo‘ladi va mol to‘plashga mashg‘ul bo‘lmaydi. Oxirat amallari bilan shug‘ullanadi. Chunki oxirat qaror topish va ne’matlar uyidir. Dunyo foniylik uyi, u xiyonatkor, fitnakordir[1].
P
[tahrirlash]- Parvardigor bizga nasiba qilib yaratgan ne’matlar va ro‘yolar (boyliklar) ichida doim qadr-qimmat qilishimiz lozim bo‘lgan, e’zozlashimiz shart bo‘lgan oliy fazilat — do‘stlik va mehr-oqibatdir[1].
Z
[tahrirlash]- Ziyofatdan maqsad — boyligini ko‘z-ko‘z qilish va maqtanish bo‘lmasligi kerak. Faqatgina Payg‘ambarimizning odatlarini qilish, mo‘min birodarlar orasida mehr-oqibatni davom ettirish va ularning qalbiga surur berish bo‘lmog‘i lozim[1].