Muhammad Gʻazzoliy

Muhammad Gʻazzoliy

Vikipediyadagi maqola

Shayx Muhammad Gʻazzoliy (22-sentyabr 1917-yil, Misr — 9-mart 1996-yil, Saudiya Arabistoni) — Islom dini va uning muqaddas kitobi Qurʼonni zamonaviy uslubda tushuntirishga intilgan asarlari bilan keng muxlislar orttirgan misrlik islom olimi va ulamosi.

Iqtiboslar

• Dushmaningga xizmat qilishing uchun sotqin bo‘lishing shart emas, ahmoq bo‘lishingning o‘zi kifoya.
• Haqiqat erkinlikdan hech qachon qo‘rqmaydi. Undan faqat egrilik, jaholat va adolatsizlik xavfsiraydi.
• Mag‘lubiyatlar ichimizdan keladi. Ularni o‘zimiz yasaymiz. Boshqalar emas.
• Qalbi xarob kas buzg‘unchilikka ilmdan ham qurol sifatida foydalanadi.
• Biz boshqalarni o‘zlarining eʼtiqodlariga xizmat yo‘lida fursatni g‘animat bilganlari uchun malomat qilmaymiz. Lekin bizdan boshqalar to‘ldirishi uchun bo‘shliq qoldirganmiz sababli o‘zimizni o‘zimiz malomat etamiz.
  Kim uyining eshigini ochiq qoldirgan boʻlsa, matolarini oʻgʻirlagan oʻgʻrini ayblamasin!
• Baʼzi kishilar taqvo yuzasidan kalta kiyim kiyishadi, ammo qalblarida Firʼavnning kibri bo‘ladi.
• O‘g‘ri jurʼatli va uy egasi qo‘rqoq bo‘lsa, uy ilojsiz qo‘ldan boy beriladi.
• Odamlar ikki xil bo‘ladi: nurda uxlayotgan va zulmatda uyg‘oq.
• Dunyoning hammasiga ega bo‘lgan kishi bitta to‘shakdagina yota oladi. Bir kunda uch mahaldan ortiq ovqatlanishi qiyin ish...
• Men adashsada, fikr qiladigan odamdan qo‘rqmayman. Chunki u haq yo‘lga tez qaytadi. Lekin hidoyatda bo‘lsada, fikr qilmaydigan odamdan qo‘rqaman. Chunki u shamol esgandagi patga o‘xshaydi.
• Bekorchilik-ishsizlik bag‘rida minglarcha qabihliklar tug‘iladi.
• Tong aniq otadi. Tunning bizni kurashgan holda o‘ragani, uxlaganimiz holda o‘raganidan sharafliroqdir.
• Aroq ichishga odatlangan kishiga:
  — "Allohga tavba qilmaysanmi?" dedim. U menga siniq nigohla boqdi va ko‘zidan yosh tomchilab dedi:
  — "Haqqimga duo qiling!".
  Bu odamning holatini o‘ylab ko‘rib, qalbim yumshadi. Uning yig‘isi Alloh haqlariga beparvo bo‘lganidan, xafaligi teskari ish qilganidan va Alloh bilan sulhlashishga rag‘bat his etganidan edi. U iymonli, lekin sinovga uchragan mo‘min edi. U omonlikni istar va unga yaqinlashishda mendan yordam olmoqchi edi.
  O‘zimcha o‘yladim, mening holim ham shu odamnikidek, balki bundanda battar bo‘lishi mumkin. To‘g‘ri, men hayotda aroq totimaganman. Chunki men yashagan muhit uning nimaligini bilmasdi. Lekin men g‘aflat arog‘ini ichgan edim-ki, u meni Rabbimdan chalg‘itib, haqlarini unuttirgan edi.
  U odam yo‘l qo‘ygan kamchiligi uchun yig‘layapti.
  Men va menga o‘xshaganlar esa kamchiliklarimiz uchun yig‘lamaymiz. Chunki biz o‘zimizga aldanganlarmiz.
  Aroqni tashlashi uchun mendan duo so‘ragan o‘sha odamga o‘girildim va:
  — "Kel birgalikda o‘zimiz uchun duo qilamiz" dedim.
  "Ey Robbimiz, biz o‘zimizga zulm qildik. Agar Sen bizni mag‘firat qilmasang va bizga rahm qilmasang, albatta, ziyon ko‘rganlardan bo‘lamiz" (Aʼrof surasi, 23-oyat)
• Odamlar faqirlikdan qo‘rqib, faqirdirlar. Xorlikdan qo‘rqib, xordirlar.
• Agar chaqmoq chaqishi turli bulutlar uchrashuvidan yuzaga kelsa, haqiqat esa turli fikrlar to‘qnashuvidan paydo bo‘ladi.
• Men nodonlarning iymonini karih ko‘raman. Chunki u iymonga aylangan nodonlik bo‘ladi. Ojizlarning taqvosini karih ko‘raman. Chunki u taqvoga aylangan ojizlik bo‘ladi.
• Agar kishining dini zaiflashsa, aqli va ko‘nglidan ko‘ra ko‘proq qorni va farjiga ergashadi.
• Qorun ega bo‘lgan mulkdan ko‘prog‘iga ega bo‘ling! Sulaymonning saltanatidan kattaroq saltanatni qo‘lga kiriting! Haqiqat qo‘llovga muhtoj zamonda, uni qo‘llash uchun bularning barini ilkingizda tuting! O‘lim onlari kelgan paytda esa ularni Alloh yo‘lida qoldiring!
  Ammo faqirlik jannat yo‘lidir, deya ishonib yashash junun va aqlsizlikdir.
• Tushunmayman, bandalar qo‘rquv qamchisi bilan O‘zi sari haydalish o‘rniga, Robbilari tomon zavq-u shavq qanotlari bilan uchsalar bo‘lmasmikan?!
  Allohni va dinini tanimaslik bu sovuq shuurning yoki nafratli hisning boisi bo‘ladi. Yanada to‘g‘riroq ibora bilan aytadigan bo‘lsak, aslida bashariyat Alloh taolodan ko‘ra o‘ziga yaxshiroq va mehribonroqni topa olmaydi.
• Agar noto‘g‘ri holatni to‘g‘rilamoqchi bo‘lsangiz, bu holatni o‘zgartirishga shoshmasdan, avvalo uning muqobilini hozirlab qo‘ying!
• Alloh sening niyatingni bilar ekan, sen ularning yomon niyatlariga parvo qilma.
• Oxirat tarozilari iymon va jiddiy kurashlarnigina tan oladi. Bularda o‘zib ketganlarning toshi og‘ir keladi va bularda kam bo‘lganlarning Qiyomatda nomi chiqmaydi. Garchi ular dunyoda nomdor shaxslar sanalishgan bo‘lsa-da.
• Tabassum qilinglar! Biz Allohning fazli bilan yashayapmiz. Boshqalarning marhamati sababli emas.
• Qay bir kishi mansabini odamlarga xizmat qilish emas, o‘ziga foydalanish vositasi qilsa, haqiqat asoslarini qaror toptirishga emas, havoi nafsini qondirishga vasila qilsa, bu odam (qonunan) jinoyatchi va (sharʼan) gunohkordir.

Islom dini va dindorlik haqida

Islom dini haqida

• Biz islomga chaqiramiz. Musulmonlarga ergashishgamas. Biz Kitob va Sunnatga chaqiramiz. O‘ziga zulm etgan va merosiga insof qilmagan ummatning siyratigamas.
  Zotan ergashishga Allohning dini arzirli. Ammo bizning ishlarimiz esa tanqid va uzoq bo‘lishga munosib.
• Islomga mansub millatlarni o‘z isteʼdodlarini o‘ldirib, bilaklarini sindirayotganlarini, yer yuzida "sherdan qolganini g‘ajiydigan tulki" qabilida yashayotganlarini va birovning qo‘lidagiga hayratla tikilgan yoki tilanchi faqirdek mo‘ltiragan holda turganlarini ko‘rganimda or-nomusdan o‘lar bo‘laman.
• Dunyoda kufr yoyilishining yarim gunohi dindorlar zimmasida. Chunki ular yomon ishlari va yomon so‘zlari bilan Islomni odamlarga xunuk ko‘rsatib qo‘yishgan.
• Islom muvaffaqiyatli daʼvo. Ammo advokatlar yaroqsiz.
• Islomning yetim yerida o‘zini minglar sanaydigan nollar bunchalar ko‘p bo‘lmasa!
• Albatta Muhammad Allohning betakror yaratmishidir. Muhammadni yaratgan Zot pokdir!
  Avvalgi salaflarimiz tarixiy moʻjizalar ko‘rsatishgan bo‘lsa, ergashishni, o‘rganishni va vafoni go‘zal qilishganidan edi. Zamonimizdagi Muhammad erlari ham shunday ishlarga qodirdirlar. Zero, vositalar o‘z qo‘llarida, hech qayoqqa ketmagan. Qurʼon ham bitmagan, Sunnat ham yo‘qolmagan.
  Muhimi bog‘lanish ruh bilan bo‘lsin, shakl bilan emas. Dinlardagi fasod rasm-rusum va jonsiz jasadga aylanishdan yuzaga kelgan. Qanchalab maʼnodan xoli marosimlardan paydo bo‘lgan.
• Islom haqida gapirishi joiz bo‘lmagan ayrim johillarni ko‘rdim! Ular o‘zlari bilib olgan bir-ikki rivoyat bilan jamiyatni ayblaydilar. Vaholanki bu xabarlarga xos holatlar va ularning dalolatlaridan biror narsani tushunmaydilar. Odamlarga: "Aksar do‘zax ahli boylardir", "Aksar do‘zax ahli ayollardir" deydilar. Bu bilan boy bo‘lish gunoh, ayollik esa jinoyat demoqchi bo‘ladilar.
  Bu juda xunuk tushuncha va yomon xulosadir. Ummat bundaylardan xalos bo‘ladigan payt keldi. Bundaylarga jim turish va tavba qilishni nasihat beradigan zamon keldi.
• Islom o‘z tabiatiga ko‘ra, uni qabul qilgan ummatga taʼlimli bo‘lishni farz etadi. Bu tabiat ummatning ziyoli qismi ko‘p, johili esa kam, yoki butunlay yo‘q bo‘lishini taqozo qiladi.
• Xizmatchiga qobiliyatidan past maosh tayinlash yoki ishchiga mahoratiga yarasha haq bermaslik dindan emasdir! Garchi bu ikki tomonning qatʼiy kelishuvi asosida yuzaga kelgan bo‘lsa ham. Chunki nochorning xohishida hurriyat tanqis bo‘ladi. Uning zohiriy roziligi, boshqa yo‘li bo‘lmagan muhtojning itoatidir.
  Beriladigan maosh qilingan mehnatga yarasha bo‘lishi vojib. Alloh taolo:
  "Odamlarning narsalarini kamaytirib bermang. Yer yuzida turli buzg‘unchiliklar qilmanglar", deydi. (Shuaro surasi, 183-oyat)
• Oddiylik har sohaga tegishli Islom sunnatidir.
• Ko‘pchilik yoshlar ko‘proq vaqtlarini vaʼz va diniy darslar eshitishga bag‘ishlashni, dunyo ishlari va hayotiy ilmlarga esa ozgina vaqt sarflashni taqvodorlik deb o‘ylashadi. Islom bu yo‘l bilan hech narsa yutmaydi. Agar aqida ahli qiziltanlilarga o‘xshab soddalik qilsa, niyati qanchalik yaxshi bo‘lmasin hech qachon g‘olib bo‘lolmaydi.
  Ey musulmon, hayot tizginini ilm va iqtidor bilan qo‘lingga ol! Shunda o‘zing eʼtiqod qilgan haqiqatga nusrat bera olasan.
• Men musulmonman. Hayotni sevaman va uning go‘zalliklaridan quvonaman. Alloh meni borliqda mehmon qildi va eng yaxshi narsalar bilan ziyofat etdi.
  Uning bu karamini rad etish ahmoqlik. Shuningdek neʼmat berganga shukrdan bosh tortish ham hamoqat. Alloh subhanahu hamma narsani O‘z fazli bilan bilan beradi va unga go‘zal eʼtirofdan boshqasini istamaydi.
  Ana shu eʼtirof judayam katta to‘lovmi? Aftidan ko‘pchilik odamlarga bu to‘lov og‘irlik qiladi. "Bandalarimdan shukr qilguvchilari ozdir". (Saba surasi, 13-oyat)
• Gohida turgan joyimizda harakatlanamiz. Gohida boshi berk ko‘cha tomon yura boshlaymiz. Gohida o‘ng-u so‘lga chopamiz, go‘yoki to‘g‘ri yo‘l bilan o‘rtamizda xusumat bordek.
  Hurriyat izlayotgan olamda, islomni istibdod dini, deya tasvirlaymiz. Tajribani hurmat qiladigan va hujjatga ergashgan olamda, dinni jinlar olamidan keltirilgan va shahodat olamidan to‘silgan afsona va g‘aybiyot o‘laroq tanishtiramiz. Bir-biridan yiroqlar yagona maqsad yo‘lida yaqinlashayotgan olamda, arzimas kelishmovchiliklarni unutsak bo‘lardi. Buning o‘rniga ayrim daʼvatchilar musulmonlar o‘rtasini ming yillab uzoqlashtiradigan fikrlarni tarqatmoqdalar. Bu bilan ular saflarimizni yorib, birligimizni yakson qilmoqdalar.
  Hozirda taklif etilayotgan islomiy madaniyatimiz shomil yangilanishga muhtoj. Anʼanaviy maydonda faoliyat qilayotgan daʼvatchilar g‘alvirdan o‘tkazilishi kerak. Shunda tanazzulni to‘xtata olamiz va xatolarimizni yuva bilamiz.
• Fitratda fasod va aqlda falajlik hamroh bo‘lgan dindorlik, qiymati yo‘q va arzimas dindorlikdir. Chunki bu holat insoniy haqiqatni o‘ldiradi. Din taʼlimotlarini esa qor yoki toshga suqilgan shoxga aylantirib qo‘yadi. Unda na barg bo‘ladi va na meva...
• Islom jihodiga chaqiruvchilardan biri bunday degandi:
  — "Shariat hukmlarini tatbiq etmaslik, ummatning ustiga yog‘ayotgan balolarning bosh sababchisidir. Mana shu johiliyatga qarshi kurashish va kufrga tirgak bo‘layotgan tog‘ut-shaytonlarni yo‘q qilish lozim".
  Salafiy daʼvatchilardan biri esa bunday degandi:
  —"Oyatlarni taʼvil qilish qalblarni adashtira boshladi. Keyin bunga oddiy odamlarning qarashlariga muvofiq mazhablarga ergashish, sunnati mutahharani tark etish va so‘fiy tariqatlarning yoyilishi qo‘shildi. Bu adashuvlar bor ekan, ummatning holi isloh bo‘lmaydi".
  Uniyam gapini eshitdim, buniyam. Va ikkoviyam dushmanga bas kelolmasligini va kurashda g‘olib bo‘lolmasligini angladim. Chunki ular o‘zlari yuzlangan maydonni va ilonlar chiqib keladigan o‘rani yaxshi o‘rganishmagan. Ular oldiga boshidan yaralanib kelgan bemorning oyog‘ini bog‘lagan tabibga o‘xshashadi.
  Farosatsizlik mahsuli bo‘lgan bu jihodning oqibatlari haqida o‘ylay boshladim. Bir do‘stim, bular haqida qanday fikrdasiz, degandi. Men javob qildim:
  —"Bularning faoliyatiga bir yil bo‘lmay, xonadon va masjidlarga janjal va kelishmovchiliklar yoyiladi. Bir toifa yoshlar qamoqxonalarga tashlanadi. Mustamlaka esa vahshiylashib, yana-da mustahkam o‘rnashadi".
  Taxminim to‘g‘ri chiqdi, qaniydi adashgan bo‘lganimda!
• Alloh O‘z yo‘lida bajarilgan yarim amalni qabul qiladi, ammo yarim niyatni emas. Yo qalb to‘liq xolis bo‘lsin, yoki to‘liq rad etsin!
• Dunyoda eng arzon qon musulmonning qoni, ekanini ko‘rganimda yuragim to‘xtab qolay deydi.
  Uni yahudiy ham, majusiy ham, butparastu dahriy ham, hatto musulmon hukmdorlar ham halol sanab qolgan.
• Islomga qaytish — bayrog‘imizga “Allohu akbar”ni yozib qo‘yish bilan emas, balki islomga qaytish — qalblarimizni “Allohu akbar”ga to‘ldirish, uni amallarimizga turtki etish va hayotimiz hadafi qilish bilan bo‘ladi.
• Ayrim yoshlar "Islom taʼlimotlari" daraxtini ag‘darishning uddasidan chiqishdi. Yaʼni, uning yengil shoxlarini ildiz yo tomirga va muhim asoslarini esa shamol bilan uzilib tushadigan barglarga aylantirib qo‘yishdi.
• Islomni amaldorlar himoya qilmaydilar. Islomni Allohning roziligini oshkora-yu yashirin ko‘zlaydigan kishilargina qo‘riydilar.
• Islomga kalta o‘y va cheklangan qarash egalari tomonidan qattiq zulm qilingan. Bundaylar bilganini tan olib, bilmaganini inkor qilgan odamlardir.
• Firʼavn Musoning yerda buzg‘unchilik qilishidan xavfda edi!..
  Tuhmatlar to‘qishda va begunohlarga ayb taqashda mana shunday yo‘l tutiladi.
  Aytishlaricha, islomga chaqiruvchilar terrorist bo‘lar ekan.
  Qarang-a!
  Agar ana shu “terrorist”lar hokimiyat egalariga: "Bizni o‘ldiring! Biz bunga rozimiz. Faqat bitta shartimiz bor. Islom o‘z ummatiga hukm qiladi va har maydonda joriy bo‘ladi", deyishsa, ular rozi bo‘ladilarmi?
  Hech qachon!!
  Chunki urush islomning o‘ziga ochilgan!
• Inson huquqlari dinimizda tavhid kalimasini aytish bilanoq yuzaga kelgan. Biz Undan boshqaga ibodat qilinmaydigan, Undan boshqa qonun chiqarmaydigan va Undan boshqa hukm qilmaydigan Allohga iymon keltirgan paytimizda, aynan mana shu paytda, aqidaviy, siyosiy yoki ijtimoiy bo‘lsin, hamma butparastliklar qulaydi.
• Hissiyotli daʼvatdan oldin oqilona fiqh bo‘lishi lozim.
• Ellik yildan beri, atrofimda bo‘layotgan voqealarni tushuna boshlayotganimdan buyon shuni idrok qildimki, islomning yarmi o‘lik yo muzlatilgan va qolgan yarmiga yashashga yoki bir muddat harakatga ruxsat berilgan.
• Islomga Islom nomidan zulm qilishmoqda. Bu zulmni hokimiyatga xizmat qiladigan ulamolar hamda fahmsiz, to‘polonchi va adashgan yoshlar amalga oshirishmoqda.
• Dushmanlar bizdan tirnoqlari kesilgan, qoziq tishlari sug‘urilgan, suyaklari chiqarib olingan, tili sug‘urilgan, oyoq-qo‘llari shol islomni istashadi!

Din haqida

• Bugunda musulmonlar shakliy dindorlik bilan mubtalolar. Din rasm-rusum va marosimlarga aylanganda qiymatini yo‘qotadi. Chunki din avvalo tirik qalb, uyg‘oq vijdon va pokiza ko‘ngildir.
• Dinning vazifasi qoqilganni ko‘rganda, uning o‘rnidan turishiga ko‘maklashishdir. Turtib, yo‘q qilishga harakat etish emas.

Dindorlik haqida

• Buzuq dindorlikning ofati shundaki, unda hidoyat g‘ilofi ostida havoyi nafs yashiringan bo‘ladi.
• Ilmga qarshi, fikrga dushman va hayot bilan sharafli sulh kelishuvini rad etadigan har qanday dindorlik, yashovchanlikning barcha imkoniyatini boy bergan dindorlikdir.
• Tajribamdan ko‘rdimki, shaklan dindorlik bilan, haqiqiy dindorlik o‘rtasidagi farq, qalb qattiqligi yoki yumshoqligida ekan.
• Ayrim kishilar sunnat yo salaflar haqida o‘ylashsa, birinchi bo‘lib miyalariga keladigan narsa kiyinish bo‘ladi. Rasululloh yo sahobalar do‘ppi kiyishganmi, yo salla o‘rashganmi, shu va shunga o‘xshash ishlar haqida o‘ylashadi. Din kalta ishton, uzun soqol yo mahdud fikrdan iborat emas. Balki u go‘zal siyrat va egasini o‘z prinsipiga ko‘ra hayot kechirishga undaydigan jurʼatdan iboratdir. Agar dinlar surat, libos va ko‘rinishlarga aylansa, ruhini, qudratini va boshlang‘ich nuqtasini yo‘qotadi.
• Islomiy sohada faoliyat yurgizib, dinlari g‘alabasi uchun g‘ayrat qilayotgan, lekin qonlarida qadim boshboshdoqlik va buzg‘unchi jaholat viruslarini tashiyotgan odamlar haqida o‘ylab ko‘rib, ularning bir joyda depsinib turganlarini idrok qildim. Ular qadamlarini turgan joyidan uzolgan kunlari oldinga emas, ortga qarab yuradilar. Avvalgi xunuk mag‘lubiyatlarimizga bundanam alamli va sharmandali mag‘lubiyatlarni qo‘shib qo‘yadilar.
• Cho‘loq dinsizlik o‘zib ketib, sog‘lom hidoyat ortda qolishi katta fojiadir. Bu holat hidoyat egalarining dangasa va sustkash ekani sabablidir.

Xotin-qizlar haqida

• "Uy bekasi" lavozimini mensimaganlar, bu mansabning muhimligidan va ummatning axloqiy-ijtimoiy hoziri va kelajagiga kuchli taʼsiridan g‘aflatda bo‘lgan johillardir. Uy to‘ridagi bu mansab qiyinchiliklari, erkaklarning uy tashida duch keladigan mashaqqatlariga barobar keladi.
  Shariat ikki jinsni ham o‘zlariga loyiq va ustun tomonlariga yo‘llaydi. Baʼzi ayollarning favqulodda qobiliyatlari, bu xususiyatni yo‘qqa chiqarolmaydi.
• Ayolning qalbi va aqli qup-quruq bo‘lsa, unda na maktab-u madrasa taʼlimi va yo masjid ibodati bo‘lsa, biz kutayotgan tarbiya qayerdan keladi?!

Ummat, xalq, jamiyat va millat haqida

• Raiyatning buzilishi, hukmdorlarning buzilishi bilan bo‘ladi. Hukmdorlarning buzilishi esa, ulamolarning buzilishi bilan bo‘ladi. Agar yomon qozilar va yomon ulamolar bo‘lmaganda, ularning tanbehidan qo‘rqib, yomon hukmdorlar ham kam bo‘lardi.
• Uyg‘onishlar tarixidan maʼlumki, aqliy uyg‘onish doim siyosiy va ijtimoiy faoliyatlardan oldin turgan.
• Inson o‘ziga topshirilgan mansabni, o‘zi va yaqinlariga manfaat keltirish maqsadida suiisteʼmol qilmasligi kerak, chunki mansab omonatdir. Umummulkidan semirish esa jinoyatdir. Maʼlumki hukumat va shirkatlar o‘z xizmatchilariga muayyan miqdor maosh berishadi. Qing‘ir yo‘llar bilan uni ko‘paytirishga harakat qilish ayni harom mol topishdir.
• Maʼnaviy nochorlik moddiy nochorlikdan yomondir. Ahmoqlik va qoloqlikdan aziyat chekayotgan millat qadr-qimmatga loyiqmas va buyuk risolatni ko‘tarishga qodir bo‘lolmaydi.
• Diyorlarimizda dinsizlik, sarmastlik va zino erkinligini qattiq turib himoya qiladiganlar bor. Ammo iymon, iffat va fikriy uyg‘oqlik haqida so‘zlansa, ularning yuzi tirishib-burishib ketadi.
  Mag‘lubiyat va sharmandalikni bizga aynan ana shu uyatsizlar olib keladi.
• Biz uyimiz to‘rida bosqinga uchradik. Bosqin harbiy bosqin emas. Fikriy-aqidaviy.
  Endi mag‘lubiyatimiz og‘irligini boshqalarga yuklamaylik.
• Firʼavnlashuv ommaviy kasallik. Uning asosi haqni mensimaslik va odamlarni tahqirlash bo‘ladi. Ko‘pincha u hokim, masʼul, artist va ko‘cha supiruvchilarda uchraydi.
• Nima sababli ummat sportdagi mag‘lubiyatlar uchun asabiylashadida, sivilizatsiya, sanoat va ijtimoiy maydonlardagi mag‘lubiyati uchun bir tuki qimirlamaydi, shuni tushunmayman.
• Musulmon mamlakatlardagi fikriy tanazzul kishini azoblaydi. Boshqa o‘lkalardagi aqliy uyg‘oqlik esa hayratlantiradi. Bu uyg‘oqlik — islom shaʼnini ulug‘lagan fitrat sadosi ekani bizni yupantiradi.
  Musulmonlar qoloqligining birinchi sababi ana shu sog‘lom fitratni inkor qilish va u bilan yurishdan bosh tortishlaridir.
• Taʼkidlashdan charchamayman, ishlarning eng qiyini xalqlarni o‘zgartirish. Hukumatlarning o‘zgarishiga kelsak, agar xalqlar buni xohlasa, ular o‘zidan-o‘zi o‘zgaradi.
• Istibdod tarixi so‘zlaydiki, hukmron va sultonlar aqliy uyg‘onishlardan siqilishadi. Ilm-u irfon yoyilishidan qo‘rquv his qilishadi.
• Agar musulmonlar o‘zlariga, Kitoblariga va payg‘ambarlariga insof qilganlarida, solih salaflaridan chiroyli o‘rnak olganlarida va ulug‘ bobolari dunyo tanigan eng yuksak hazora (sivilizatsiya)ni uning ustiga qurgan yo‘lda yurganlarida edi, sharqu g‘arbdan bo‘lgan dinsizlar Islomga tuhmatlar yo‘llashdan ojiz qolishardi.
  Lekin biz fahmda adashdik, amalda adashdik. Noto‘g‘ri fahm va noto‘g‘ri amal Alloh va Rasuli sollallohu alayxi va sallamning dushmanlarini bu dinni unda bo‘lmagan sifatlar bilan tavsiflashga undadi.
• Firʼavn va imperatorlar ilohlik daʼvosini qilishgacha borishdi. Chunki avomning tafakkursiz xizmat qilishi ularni shunga yetakladi.
• Islom harbiy to‘ntarish yoki ommaviy qo‘zg‘olondan keyin barpo bo‘ladi, deb o‘ylaydigan yoshlar, maqsadlariga erishsalarda, islomni barpo qila olmaydilar.
  Chunki hurmatga loyiq davlat hurmatga loyiq jamiyatning farzandidir. Solih hukumat solih jamiyatning tabiiy natijasidir. Beadab va tuban xalqlarni esa o‘z probalaridan bo‘lgan hokimlar boshqarishiga kelsak, Alloh taolo:
  "Shunday qilib, qilgan ishlariga binoan zolimlarni baʼzilarini baʼzilariga hukmron qilib qo‘yurmiz", degan. (Anʼom surasi, 129-oyat)
• Boylar qo‘llaridagi katta mol-davlatni o‘zlarigagina manfaatlanish uchun berilgan, deb o‘ylashadi. Islom esa boylikni ijtimoiy vazifa o‘laroq ko‘radi. Unda jamiyatdagi turli toifalarning haqqi bor.
• Sanoqda dunyoning beshdan birini tashkil qiladigan ummatni maʼrifat maydonida qidirib topolmaysan. Ishlab chiqarish sohasida esa borligini sezmaysan. Zakiy xulq namunasida, foydali hamkorlikda, ehtiromga loyiq erkinlik va adolatda qo‘lin bo‘m-bo‘sh ko‘rasan...
  Bu ummat nima bilan mashg‘ul?!
  U madorsiz nazariyalarni bahs etish bilan, arzimas juzʼiy masalalarni tortishish bilan va zohiri dinu aslida esa havo bo‘lgan bo‘linishlar bilan! Bularning hammasi uni g‘arq etgan.
  Buning samarasi o‘laroq u hazoraviy, xulqiy va ijtimoiy tomondan zamin ahlining bashariy taraqqiyot narvonida oxiridadir...
• Lahvboshilarga uyg‘oqlarni uxlatishga bor imkoniyat berilayotgan bir vaqtda, biz mudraganlarni uyg‘otishdan man etilmoqdamiz
• Keyingi asrlar musulmonlarida bo‘lgani kabi o‘z merosini boy bergan va erlarini nazarga ilmagan millat albatta xor bo‘lgusi. Boy bergan va xor qilgan ishlari hosilini bugun yig‘ayotganlar meni hech ajablantirmaydi.
• Ummatimiz buni unutib qo‘ygan shekilli, bizning yer yuzida qolishga haqliligimiz, islomga mansublik va unga amal qilishimizga bog‘liq.
• Islom olamimizda hukmron muassasalar musulmonlarni soqol parvarishlash va tahorat hukmlarida cho‘kib ketishini xohlashadi. Toinki odamlar o‘zlari tushib qolgan korrupsiya va zulm botqog‘ini ko‘rmasinlar.
• Ayni damda islomni rad etish o‘ziga o‘zi suiqasd va barbod bo‘lish yo‘lidir. Balki bu mustamlakachilikning ko‘z quvonchidir.
• Alloh taolo O‘zidan qo‘rqadigan, ko‘zdan panada bo‘lgan solih bandalarini sevadi. Ular ko‘rinishmasa birov qidirmaydi, hozir bo‘lishsa tanimaydi. Ularning qalblari qorong‘i burchakdan chiqib keladigan hidoyat chiroqlaridir. Ha, jimgina ishini qiladigan, shuhrat va mansabga qo‘l siltagan va ishlarning po‘stlog‘i qolib, meva-urug‘i bilan mashg‘ul bo‘lgan hamda qalblari Allohga bog‘langan bu kishilarni Alloh sevadi. Ummatimiz o‘ziga rizq ham, nusrat ham ular tufayli keladigan bu muborak sinfga qanchalar muhtoj!
• To mamlakat boshqaruvini o‘zi uchun ishlaydigan, qilichi bilan uradigan va uning aqli bilan tafakkur qiladigan kishilarga topshirmagunicha, mustamlakachilar biror mamlakatni tark etmagan va qo‘shinini olib chiqmagan.
• Ummatimiz aqlli kishilarga rosa boy. Lekin islom ummatichalik oqillari oldiga to‘siq qo‘yadigan millatni ko‘rmadim. Bizda haqiqatni ko‘ra olganning fikri emas, gapdon vaysaqining gapi o‘tadi. G‘alaba qo‘lida qamchisi borniki bo‘ladi, dalil keltirganniki emas. Yo‘lni bo‘shatish uchun tentaklar daholarni doimo quvib soladilar.

Taʼlim va tarbiya haqida

• Taʼlim va tarbiya yonma-yon bo‘lmaguncha ummatimiz uyg‘onishi maholdir.
• Bekorchilik bag‘rida minglarcha razolat tug‘iladi.
• Go‘zal xulqni jamiyatda umumiy taʼlim bilan yoki amr va nahiy bilan shakllantirib bo‘lmaydi. Nafslarni fazilatlarga o‘rgatish uchun muallimning: "Bunday qil, yo unday qilma!" degan so‘zlari kifoya qilmaydi. Samarali odob uzoq tarbiyaga muhtoj va davomli harakatni talab etadi.
• Qohirada tibbiyot fakultetiga o‘qishga kirmoqchi bo‘lgan bir tolibi ilmni ko‘rdim. U uzun ko‘ylak va qalpoq kiyib olgandi. Undan: "Bu notabiiylik nechun?" deb so‘radim. U: "Men ajnabiy kiyimlar kiyib, kofirlarga taqlid qilmayman" deya javob berdi. Men aytdim: "man etilgan taqlid - shaxsiyat inqirozida va boshqalarga ruhiy-fikriy taqlidni eʼlon qilishda yashirindir. Rasululloh sollallohu alayhi va sallam ham rumiy (ajnabiy) jubba (yengi uzun ustki kiyim) kiyganlar. Uning yenglari tor bo‘lgan. Tahorat oladigan paytlarida qo‘llarini uning tagidan chiqarib olardilar".
  Lekin esipast bu tolib o‘qishni tashlab ketib qoldi.
• Axloqning o‘z hikoyasi bor, bundan bexabar qolib bo‘lmaydi. Axloq Alloh taoloni yaxshi tanigandan yoki tavhid aqidasida rost turgandan ham paydo bo‘ladi. Ammo bunday axloqni xosda ham, avomda ham izlab topolmayapman.
  Odamlardan qo‘rqib Allohdan qo‘rqmaydigan, odamlarni rozi etib Allohni rozi etmaydigan va odamlarga tavakkul qilib Allohga tavakkul qilmaydigan bu maxluqni musulmon, deb sifatlasa bo‘ladimi?
  Nifoqni mahv qiladigan, botinni tozalaydigan va amal, ham holatni tartibga soladigan xulqlar bor. Bu haqda buyuk payg‘ambar sollallohu alayhi va sallam: "Men go‘zal xulqlarni kamolga yetkazish uchun yuborildim", deya ogohlantirganlar. Bu zot nifoq belgisi deya yolg‘on, vaʼdaga xilof, omonatga xiyonat, kelishuvlarni buzish va xusumatda buzuqlikni sanaganlar.
  Boshqa jamiyatlar rostlik, omonatdorlik, vafodorlik va oliyjanoblikka bizdan ko‘ra eʼtiborliroq ekanini bilgan musulmon nima deya oladi?
  Turli mamlakatlardagi ko‘pgina shahar va qishloqlar pokizaligini ko‘rdim. Piyoda va haydovchilar o‘rtasidagi qatʼiy nizomga guvoh bo‘ldim.
  O‘z yurtimga birrov nazar solib g‘amga g‘arq bo‘ldim. Ishchilar malakani yoqtirmasligi, amaldorlar ommaga xizmat qilishni xushlamasligini ko‘ryapman.
  Bizga nima bo‘ldi, tushunmayman. Biz o‘lyapmiz va o‘zimiz bilan dinimizni ham o‘ldiryapmiz!
• Chala ilm insonni kufrga yetaklaydi. Ammo tugal ilm esa insonni aniq iymonga boshlaydi.
• Kundan kunga bir haqiqatni ko‘proq his qilmoqdaman:
  Islomning zakovatga bo‘lgan ehtiyoji ixlosga bo‘lgan ehtiyojidan kam emas!
• Islom ibodatlari mavhum marosimlar emas. Balki ular insonga axloqni o‘rgatadigan mashqlardir.
• Insonga ko‘ngil va tana pokizaligini taʼlim berolmagan namoz yo ro‘zaning qanchalik qiymati bor?!
• Islomda hukmronlik nizomi "Sizlarning yaxshingiz bo‘lmaganim holda sizlarga hokim qilindim (bu Allohning marhamati)" xulqidan boshlanadi.
• Turmush "hayvoniy mahsulot"ni ko‘paytirish uchun qo‘shilish emas! Balki islomda oila - "hayot va fazilat" bilan "iymon va bunyodkorlik"ning barobar davom etishidir.
  Undan maqsad "yeyish, ichish va rohatlanishni do‘ndiradigan avlodni yetishtirish" emas. Balki g‘oya "borliq risolatini yuzaga chiqaradigan avlodni tarbiyalash"dir. Bunda ota-ona fikri va qalbi sog‘lom hamda yo‘li va g‘oyasi sharafli zurriyotni tarbiyalashda hamkorlik qiladi.
• Diniy fikrni yangilash quyidagilarni talab qiladi:
  — Yetuk aql;
  — Pokiza qalb;
  — Tarix xatolari va avlodlar toyilishlarini ko‘ra bilish;
  — Oddiy Qurʼonxon emas, Kitob olimlaridan bo‘lish;
  — Shunchaki roviy emas, rivoyatlar mutaxassislaridan bo‘lish;
  — Taqlidchi emas, islom faqihlaridan bo‘lish;
  — Joriy urf-odatlar quli va yengil (asl manbada sassiq, deyilgan) izlanishlar egasi emas, balki tarbiya va taʼlimning ustalari bo‘lish.

Iqtisod va sanoat haqida

• Agar musulmon Islom kelajagi undan talab etadigan ilmiy va iqtisodiy faoliyatni unutgan holda, Kaʼba oldida umrbod ibodat bilan mashg‘ul bo‘lsa ham, bu ishi uni Alloh oldida hech narsadan behojat qilolmaydi.
  Zero, zavodlar qurish masjidlar qurish bilan barobardir!
• Allohga dalada ibodat qilish (niyatni to‘g‘irlab, dalada mehnat qilish ibodat deb atalmoqda), mehrobda ibodat qilish kabidir. Zavodda ibodat qilish, saʼy va tavof(haj amallari)dagi ibodatga o‘xshashdir.
• Bir kishi shayx Muhammad G‘azzoliydan:
  — "Soatni o‘ng qo‘lga taqish kerakmi, yo chap qo‘lgami?" deb so‘radi. U kishi shunday javob qildi::
  — "Uni o‘zing yasagin-da, xohlasang oyog‘ingga taq!".
• "Hadid" surasining sohibi bo‘lgan ummat hadid(temir)ni ishlata bilmaydi (yaʼni og‘ir sanoatni rivojlantira olmaydi).

Insoniylik va bagʻrikenglik haqida

• Kitobiyya ayol bilan bir tom ostida yashashni halol qilgan islom, barchaning bir vatan ichra yashashiga mone bo‘lishi mumkin emas!
• Agar Misrdagi islom davlati masihiyga islom nomidan zulm qiladigan bo‘lsa, men islom davlatining zulmiga qarshi kurashda ana shu masihiy tomonida turaman.
• Buyuklik alomatlaridan biri, birov bilan fikrlashda muxolif va qarorlariga qarshi bo‘lishing mumkin. Lekin shu bilan birga ko‘ngling bilan uni quchishing va unga hech qanday holda ham ozor bermasligingdir.
• Agar insonning vijdoni o‘lib, haqni inkor etsa, uning Qurʼon yodlagani va Sunnat o‘rgangani aslo foyda bermaydi.

Kitoblaridagi iqtiboslar

"Qurʼoni karimning besh mehvari" kitobidan

• Dinga mansublar ichida ulardan uzoq bo‘lish yoki qochish lozim bo‘lgan kishilar bor. Chunki ular o‘zlariga mahliyo kishilar bo‘lib, xususan adashgan yoki kamchiligi borlarni mensimay, ularga yuqoridan qarashadi. Ularni masxaralasa go‘yo savob oladiganday, tilini uzun qiladi. Ularning aybini ochganidan yoki azobga giriftorligidan xursand bo‘lganday, tuhmatlar to‘qiydi!!
  Bu xil dindorlik egasiga ham, odamlarga ham balodir. Qotgan qalb egalari qanchalik ilmda chuqur bo‘lsalar ham vaznlari yo‘q kishilardir. Qadimdan dinlar bag‘ritosh kaslardan ziyon ko‘rgan. Bundaylar xastani davolamaydilar, balki sog‘lomni o‘ldiradilar. Yomon so‘z ayta oladilar, ammo yaxshi ish qila olmaydilar.
  Biz bu gaplarimiz bilan jinoyatchini himoya qilmoqchi yoki adashganni to‘g‘ri demoqchi emasmiz. Balki insonga qarshi shaytonga yordam berishni yoki qadami toyib ketganga qarshi iblisni qurollantirmoqni istamaymiz. Zero adashgan yo toyganni qo‘lidan tutsak, to‘g‘ri yo‘lga o‘zi tushib oladi.

"Achchiq haqiqat" kitobidan

• Daʼvat yo‘lida men yo‘liqqan ofatlardan biri — hamma narsaga jununlarcha harom hukmini berishga rag‘bati bor kishilardir. Agar ularning havoni harom qilishga imkonlari bo‘lganda, odamlar bilan bo‘g‘ilib o‘lsalar ham, shunday fatvo chiqarishgan bo‘lardi. Ular islomni keng olamning tor bir burchida o‘z anʼana va marosimlari bilan biqiq yashaydigan risolat, deb tasavvur qilishadi. Olamga eltadiganlari, tabiati qanday bo‘lishidan qatʼiy nazar, hamma narsani man etishdir. Muhimi, bu biqiq burchak o‘z egalariga tegishli bo‘lsa bas. Bunday fikr egalari xarob bir uyga qorovul bo‘lishdan boshqasiga yaramaydilar. Ammo ularning bag‘rini yurtlar va zamonlarga ochadigan, nafslardagi Allohning fitratiga labbay deydigan va sharq-u g‘arbdagi erkak-u ayolni teng tushuna oladigan olamshumul din daʼvatchilari bo‘lishlari esa maholdir.
• Agar din go‘zal xulq, ochiq yuzlik, oliyjanoblik, yaxshi qo‘shnichilik va jozibali ko‘rinish bo‘lmasa, yana nima?
  Bundan ham oldin din Allohga muhtojlik, Uning huzurida doimiy xokisorlik, keng rahmatidan umidvorlik va diyorlar-u bandalarga umumiy ezgulik istash bo‘lmasa, yana nima u?!
• Esimda, yosh bir yigit g‘azabnok ohangda shunday degandi:
  —Siz soqolini qirtishlagan tolib va ochiq-sochiq yurgan tolibalar o‘rtasida o‘tirasiz. Odamlar sizni g‘azablangan emas, doim kulib yurgan holda ko‘rishadi. Shunday holatda ekansiz, sizni tanqid qilgan va yomon ko‘rgan kishilarga uzringiz bordir?!
  Men aytdim:
  — Xo‘mrayish daʼvatchilarning xususiyatlaridan ekanini bilmayman. Men avvalo odamlarga islomning aqida va axloqdagi alifbolarini anglataman. Agar urug‘ to‘g‘ri ekilsa meva o‘z vaqtida yetiladi. Agar odamlar Robbilarini tanishsa va Unga "eshitdim va itoat etdim" asosiga ko‘ra bog‘lanishsa, ularda sen talab qilgan, balki undan-da ko‘proq narsa ro‘yobga chiqadi.
  Ammo meni yomon ko‘rishlari masalasiga kelsak, nima deyishni ham bilmayman. Lekin Allohga hamd aytamanki, U meni mukammal satr qildi, mendan biror narsaga (sharmandagarchilikka) imkon bermadi.
  Siz o‘zingizni (nafsingizni) xursand qilish uchun xalqni sharmanda etishga qiziqasiz. Bu qiziqish esa o‘zingiz odamlarni ayblayotgan gunohlardan ham ko‘ra chirkinroq darddir.
  Ey o‘g‘lim, sen bu hunaring bilan boshqalardan ko‘ra yomonroq bo‘lmasang deb qo‘rqaman.
  Zero, qalbi siniq gunohkor kishi, bandalarga katta ketadigan voizdan ko‘ra sharafliroqdir.
• Qalb qotishi va g‘olib g‘urur Allohning g‘azabiga va to‘g‘ri yo‘ldan uzoqda ekanlikka dalolat qiladi. Kishi kir borlig‘i va xunuk botini ustiga zohiriy taqvo libosini kiyib olishi qiyin ish emas.
• Agar kishidagi aqliy masofani yuz metr deb olsak, uning to‘qson metrini tortishuv masalalari egallab olishi nimani anglatadi? Shundan keyin ham iymon qarorlari va isloh maydonlari uchun nimalar qoladi?
  Lekin baʼzi odamlar fitna qo‘zg‘ovchi bo‘ladi. Chunki ularning buzishga bo‘lgan rag‘batlari qurishga bo‘lganidan tezkor bo‘ladi. Tortishuvga bo‘lgan qiziqishlari sokin amaldan ko‘ra muhimroq bo‘ladi. Bu qadar bulut ichra ular Allohning roziligini ko‘radilar, deb o‘ylamayman.

"Qurʼon bilan qanday muomala qilamiz?" kitobidan

• Fiqhiy juzʼiyyotlarga ummatimizdek ko‘p vaqt ketkazgan millatni bilmayman. Masalan tahoratni olaylik. Uni o‘rganishga ikki daqiqa vaqt yetadi. Vaholanki u to‘g‘rida yuzlarcha sahifalar, kitoblar, balki-da jildlar qoralangan va mazhablar ixtilofi bayon qilingan. Bu juda ajib holat. Hatto men bu ilmni "Tahoratni (jarrohlik yo‘li bilan) yorib ko‘rish ilmi" deb atayman.
  Shubha yo‘qki, kichik juzʼiy masalalarning bunchalik katta maydonni egallashi asl va katta masalalar hisobiga bo‘ladi.
• Tahoratni uch oy bahs qilish o‘rniga, masalan quyidagi mavzularni o‘rgansak bo‘lmaydimi? Od qavmi nega halok bo‘ldi? Samudchi? Bugungi jamiyat Od va Samud jamiyatiga o‘xshaydimi? Bani Isroilda sodir bo‘lgan inqiroz nima edi? (Dindagi) haqiqatlar shakllarga qachon aylanayozdi? Din ilohiy mansublik va ruhiy tozalanish bo‘lishi o‘rniga qanday qilib tarixiy mansublikka evrildi?
  Bu savollarning hammasini Qurʼoniy qissalar manzarasida o‘rgansa bo‘lardi. Lekin biz bu jihatni batamom eʼtiborsiz qoldirdik. Ulardan, koinot haqidagi oyatlardan uzoqlashganimiz kabi yiroqlarga ketib qoldik. Shundan aqllar o‘tmaslashdi, fikrlar xiralashdi.
• Hozirda sodir bo‘layotgan ishlardan ko‘ra mazhabga taqlid qilish yaxshiroq. Ular yo muhtaram ilmiy vazni yoki hurmatga loyiq fitriy isteʼdodi yo‘q kishilarning bolalarcha ishi bo‘lmoqda. Ularning bor imkonlari jurʼatda va bir nav avantyurada ko‘rinmoqda xolos. Keladilar-da imomlarga hujum qiladilar va butkul tarixga loy chaplaydilar. Buni o‘zlari mansub bilgan bekorchi bir gap tufayli qiladilar. Ularning daʼvosi qanchalik ergashish va iqtido haqida bo‘lmasin, haqiqatda bu ishlari bir nav go‘daklikdir. Tobeinlar bunday qilishmagan. Mening tushunishimcha, salaflik Abu Bakr va Umar roziyallohu anhumolarga murojaat qilishim va ular yetib borgan ufqlarga boqishimdir.

"Islom va harakatsiz quvvatlar" kitobidan

• Asl musulmon mutafakkir mantiqiga ko‘ra ayta olaman:
  Bug‘ kuchini kashf qilib, aqlini suvning qaynashi orti va uning suyuqlikdan gazga aylanuvchi quvvatini o‘rganishga bag‘ishlagan ingliz olimi, bu ishi bilan "Allohning sifati zotining aynimi? Yoki zotidan o‘zgami? Yoki ayni ham, o‘zga ham emasmi?" degan masalani o‘rgangan musulmon olimdan ko‘ra islom fitratiga yaqinroqdir.
  Chunki musulmon olimi bu harakati bilan musulmonlarni firqalarga bo‘lib tashlaydigan va aql bilan emas, aqldan ozish bilan natijalanadigan xizmatni amalga oshirdi.
  Chunki inson oliy malakasining tabiiy sohasi koinot haqida izlanishdir. Bu izlanishning natijalari esa quyidagicha bo‘ladi:
  — Allohga iymon paydo bo‘ladi.
  — Aqllar Uning buyukligining yana bir jihatidan bahra oladi.
  "G‘aybiy mujodalar"da ochilgan barcha maydonlar esa bizning aqliy quvvatimizni insofsizlarcha yakson etmoqda.
  Inson aqlini ufqlarda kezishdan va yeru osmondagi oliy qudrat kengliklari bilan do‘stlashishdan man etadigan sunʼiy to‘siqlarni jaholat va zalolatgina paydo qiladi. Islom esa bunday ishlardan pokdir!
• Jism qon saratoniga chalinsa, oq va qizil hujayralar o‘rtasida ayovsiz jang boshlanib, jismni tezda qabr yo‘liga olib boradi.
  Qachonki, ummat tafriqalanish kasaliga mubtalo bo‘lsa, uning ziyoni ummat boshiga tushib, borliq halokatga yuz tutadi.
  Shubha yo‘qki, Allohning huzurida eng ulug‘ qurbatlardan biri musulmonlarni ushbu halokatdan chetlatish va yakka shaxslar va jamoalarni bir-biriga yaqinlashtirmoqdir. Ularning o‘rtasini isloh qilmoq zarur. Toki buyuk maqsadlariga yetsinlar va olamlarga islom risolatini yoysinlar.

"Tuhmatga yo‘liqqan islom" kitobidan

• Odamlarga faqirlikni targ‘ib etadigan yoki arzimas tirikchilikka qanoat qilishga undaydigan yoki hayotdagi xorlikka ko‘ndiradigan yoxud yo‘qsillikka sabr etishga va pastlikka rozi bo‘lishga chaqiradigan daʼvat fojir daʼvatdir.
  Bunday daʼvat bilan ijtimoiy zulmga yo‘l ochishni va zahmatkash ommani shaxs yoki shaxslar xizmatida ezishni iroda qilinadi.
  Hammasidan avval, bu islomga yolg‘on to‘qish va Allohga tuhmat qilishdir.

"Islom va iqtisodiy holatimiz" kitobidan

• Sharqning musulmon xalqlari islomni tushunishidan oldin va islom azizligini kutishidan avval, uning moddiy va maʼnaviy darajasini ko‘tarilishiga, yaʼni insoniyligini isloh qilinishiga qattiq mehnatni taqozo etadi.
  Bir necha tajribadan keyin amin bo‘ldimki, bechorahol tabaqa o‘rtasida buyuk eʼtiqodlar, solih amallar va fozil xulqlar urug‘ini ekishga men munosib vaziyat topa olmas ekanman. Chunki insonning qorni och ekan, uning qalbini hidoyatga to‘ldirish yoki jismi yalang‘och ekan, unga taqvo libosini kiydirish juda ham qiyin masala.
  U inson o‘laroq, belini ko‘tarib turishiga imkon beradigan ehtiyojlari to‘g‘risida ko‘ngli xotirjam bo‘lishi kerak. Belini tuta olgandagina, u ruhiyatida iymon asoslarini tutib tura oladi.
  Agar biz razolat, maʼsiyat va jinoyatga qarshi din nomidan haqiqatda kurashmoqchi bo‘lsak, yoki odamlarni Rabbil-olamiyn sari hidoyatini chin istasak, unda keng iqtisodiy hozirlik, shomil maishiy islohotlar qilishimiz kerak.

"Islom va siyosiy istibdod" kitobidan

• Islom va istibdod bir-biri bilan yo‘li tutashmaydigan zidlardan sanaladi. Din taʼlimotlari odamlarni yakka Rabbilari ibodatiga eltadi. Istibdod marosimlari esa ularni ko‘r-ko‘rona siyosiy butparastlikka qaytaradi.

"Islomiy hayot yo‘lidagi muammolar" kitobidan

• Mening fikrimcha, musulmonlardagi fikriy falajlikning dastlabki sabablaridan biri siyosiy istibdod-diktaturadir. Chunki inson doimiy nazoratda ekanini, zulm kaltagi boshi uzra aylanib, hayotiga nuqta qo‘yilishi mumkinligini va gardaniga musht tushib, hurmati poymol qilinishini, hamda qo‘liga kishan solinib, ahli va farzandidan xabar kelmaydigan qamoqlarga tashlanishini bilib, qo‘rqib yashashi va yana o‘z yo‘lida davom etishi oson ish emas.
  Insonning ruhiy xotirjamlikka ehtiyoji taomga bo‘lgan ehtiyoji kabidir.
  Makkani insho etishdan biroz oldin Ibrohim alayhissalom insonning ham moddiy va ham maʼnaviy huquqlarini barobar qiymatlab, shunday duo qildilar:
  "Ibrohimning: «Robbim, buni omonlik yurti qilgin va ahlidan Allohga va qiyomat kuniga iymon keltirganlarini mevalar ila rizqlantirgin», deganini esla". (“Baqara” surasi, 126-oyat)
  Odamlarni kaltaklashga buyurilgan askar, poyabzali ostida dunyodagi eng katta miya ezg‘ilanayotganiga parvo qilmaydi. Chunki u miya bilan miyaning farqiga bormaydi. Faqat buyruqni bajarishnigina biladi. Qisqasi, jabbor-zolimning qo‘lidagi bashariy asbobdir.
  Qurʼoni karim firʼavnlar siyosatini (yaʼni, istibdodni) tavsiflagan paytda buyuruvchi va bajaruvchilarni bir yo‘lda deya taʼriflaydi:
  "Albatta, Firʼavn, Homon va ikkovlarining askarlari xatokorlardan bo‘lgan edilar". ("Qosos" surasi, 8-oyat)

"Hayotingni yangidan boshla" kitobidan

• Kishining umri qanday o‘g‘irlanishini bilasizmi?
  Ertani kutib bugunini xavotirla o‘tkazadi. Ajali yetguncha har qanday ezgulikdan qo‘li bo‘sh holda shunday yashaydi.
  Hayotingizni g‘ayb tug‘adigan narsalar orzusiga bog‘lamang. Chunki bu orzu hech qachon yaxshilik keltirmaydi.
• Taʼlim olish va taʼlim berish islomning ruhidir. Uning javhariga baqo va kelajagiga kafolat faqat ular bilandir.
  Islom nazarida odamlar ikki kishidan biri bo‘lishi kerak: haq yo‘lni izlagan taʼlim oluvchi yoki qo‘shimchani istagan olim. Rasululloh sollallohu alayhi va sallam aytadilar:
  "Olim va taʼlim oluvchi yaxshilikda sherikdir. Boshqa odamlarda esa yaxshilik yo‘qdir". (Ibn Mojja rivoyati)
• So‘rovchi yaxshilik haqida so‘raganida islom Payg‘ambari: "Qalbingdan so‘ra...", deb, bu javobni qon to‘kishni halol biladigan va huquqlarga suiqasd qiladigan jinoyatchiga hadya o‘laroq taqdim etmadilar. Qalblari gunohi kabiralarni bemalol sig‘diradiganlar qanchalar bisyor!
  Bu ezgu javobni u zot sag‘ira gunohdan ham seskanadigan, fitrati sog‘lom, javhari shaffof va ezgulik oshiqiga aytganlar.
  Payg‘ambari karim bu odamni savol berish va fatvo kutish mashaqqatidan xalos etmoqni istaganlar, qachon ishlar oldida ishtibohli bo‘lganda qalbiga boqishiga hamda muftiylar fatvo bersa-da, uning (qalbining) javobidan xotirjam bo‘lishini xohlaganlar.

"Shu yerdan bilamiz" kitobidan

• Va nihoyat musulmonlar uyg‘ona boshlaganlarida, hamda aqida va shariatlarida islomga qaytishga qaror qilganlarida haqiqatning boshidan emas, etagidan torta boshladilar. Usul-asoslar qolib, furuʼ-shoxchalarni talab qildilar. Holatni tubdan o‘zgartirishni unutib, qasos va hadlarni tatbiq qilishga chaqirdilar.

"Musulmonlar o‘rtasida madaniy birlik dasturi" kitobidan.

• Mazhabiy taassubning ikkinchi ofati — niyatning yaxshi emasligi. Yoki insoniy tabiat ortida yashirin ruhiy xastaliklarning mavjudligi.
  Insonga gohida taniqli va ustun bo‘lish ofati yoki shafqatsizlik va hukmini o‘tkazish razolati g‘olib keladi.
  Qurʼon majlisida edim. Qori tilovatni "Sodaqallohul Aziym" bilan tugatdi. Shunda o‘tirganlardan biri xuddi chayon chaqib olgandek o‘rnidan sakrab turdi va: "Bu bidʼat" deya o‘shqirdi. Unga dedim: "Sen bilan uning bidʼat yoki bidʼat emasligi haqida bahslashmayman. Lekin: "Go‘yo boshingga tosh tushib ketgandek, bu qo‘rquv nechun?" deya so‘rayman. Ish bunaqa vahima bilan to‘g‘rilanmaydi. O‘tir joyingga!".
  Qohira masjidlaridan birida yoshi qaytib qolgan kishi boshyalang namoz o‘qiyotgan talabalarni urayozganini ko‘rdim. Uning qo‘lidan ushladim va zo‘rg‘a bosh avrat emasligini, ularning namozlari sahih ekanini va uslubi noto‘g‘riligini tushuntirdim. Gapimga qoniqmagan holda, lekin iloji yo‘qligidan, u joyni tark etdi.
  Bu toifa odamlar risolat sohibi go‘zalliklarini tom qilish uchun kelgan axloqlar bilan nafsini poklamagan bo‘ladi. Ularning nazdida ibodatning surati qo‘pol qalb va bepoyon nafsning g‘ilofidir.
  Ular to‘lib-toshib zahrini sochish uchun ixtilofli masalalardan rohatlanadi. Ularning ishi zohirda din uchun g‘azab, ammo haqiqatda esa xasta tabiat va noqis, balki yo‘q tarbiyadan nafas olishdir.

"Musulmon axloqi" kitobidan

• O‘ziga topshirilgan vazifasida Allohning (shariatining) chegaralarini rioya qilgan va zimmasidagi burchga xiyonat qilmagan kishi, Allohning huzurida diniga nusrat beradigan va Kalimasini oliy qiladigan mujohidlardandir. Rasululloh sollallohu alayhi va sallam aytdilar:
  "Amaldor amalga minganda haqini olib, haqini bersa, to uyiga qaytguncha Allohning yo‘lidagi mujohid kabi bo‘ladi". (Tabaroniy rivoyati)
• Zaif kishi joriy urf-odatga qul bo‘lib oladi va uning ishlarida anʼanalar hukmronlik qiladi. Garchi bu xatolari uni dunyo va oxirat qiyinchiliklariga duchor etsada.
  Odamlar xursandchilik va motamlarida turli bidʼatlarni paydo etib olishgan. Din haqiqatlarini tutishdan ko‘ra ular ana shu bidʼatlar girdobida qolishni afzal bilishadi.

"Daʼvatchining g‘amlari" kitobidan

• Kichiklar doim doim kichik masalalarni qo‘zg‘ab yuradilar. Namozda qo‘lni kindikdan pastga qo‘yadimi yo ko‘krakning tepasigami, deganga o‘xshash. Qo‘lni namozda ushlashni juda muhim hisoblayotgan va bu masala Chadda o‘ldirilgan o‘n minglab musulmondan ko‘ra uni qattiq bezovta qilayotgan kishini ko‘rsang... bilgilki, sen nasli buzilgan maxluqning oldida turgan bo‘lasan.
  U maxluq yo Allohning diniga iymon keltirmagan, yo odamlarning dunyosiga.
  Dindorlarning bu toifasi yer va osmonga juda og‘ir yuk bo‘ladi.
  Mana shunday nogiron kishiga tizginini topshirgan millat esa o‘zini qassobga topshirgan bo‘ladi. O‘n beshinchi asrda din to‘g‘risida bunday ahmoqlarning gap sotishidan Allohning dini yuksak va sharafliroqdir.

"Yo‘l bu yerdan boshlanadi" kitobidan

• Afrikaning fransuz va ingliz tilli o‘lkalarini kuzatdim. Mustamlakachilik qanchalik ildiz otganiga guvoh bo‘ldim. Garchi qo‘shinlari u zaminlardan chekingan bo‘lsada, mustamlakachilar o‘zining uzoqroq qolishi kafolatini qanday mustahkamlaganini ko‘rdim.
  Ha, ular zaminni tark etishgan. Lekin yerli aholining ruhiyatini egallab olishgan, ularni o‘zlarining moddiy va maʼnaviy meroslariga chambarchas bog‘lab bilishgan. Aholi endi ularga yukinadi va ularga suyanadi.
  Ular avvalo o‘z tillarini idoralararo yozishmalar tiliga va maorifning barcha bosqichlarida taʼlim tiliga aylantirishdi.Uni uylar va ko‘chadagi eʼtiborga molik so‘zlashuv tili darajasiga olib chiqishdi. To‘g‘ri, boshida bir muddat mahalliy tillar bilan murosa qilishdi.Lekin arab tiliga bo‘lgan nafratlarini aslo yashirishmadi. Har qanday to‘plantida uning haqqiga tajovuz qilishdi. Arab tilli kishilarni qasddan orqaga o‘tkazishdi.Garchi musulmonlar aholining o‘ndan to‘qqizini tashkil etishgan bo‘lsa ham. Shu sabab fransuzcha Senegal tiliga va inglizcha Nigeriya tiliga aylandi. Ammo Qurʼon tili bo‘lsa, eʼtiborsiz va nochor ahvolda qoldirildi!!
  Bu holat sababli, mazkur o‘lkalarda musulmonlar, arab tilida yozilgan islomiy meroslaridan uzilib qolishdi.
  Agar ular islomdan biror narsa o‘qimoqchi va o‘rganmoqchi bo‘lishsa, mustashriq yo missionerlar ikki til; inglizcha yo fransuzchada yozgan yolg‘onlari orqali o‘rganishdi.Kelajak avlodni biz qanchalar qo‘ldan berdik!!!

"Ayollar muammosi: qotib qolgan va chetdan kirgan urf-odatlar o‘rtasida" kitobidan

• Osiyo tomon yuzlansak, o‘sha-o‘sha xastalik va ayni natijani ko‘ramiz. Musulmonlarning aksarini tashkil qiladigan ajamlar (arab bo‘lmaganlar) hanafiy yo shofeiy mazhabiga ergashadilar. O‘zlarini ahli hadis deb nomlab olgan anavilar bo‘lsa, bu buyuk ikki imomga til tekkizishdan huzur qiladilar. Shu sababli bo‘linish va fitnalar qo‘zg‘aladi. Bunday ilmiy va xulqiy boshboshdoqlikdan dinimizning kelajagini yo‘qqa chiqaramizMen Sunnat bayrog‘ini ko‘targan kishilarga nasihat qilaman:
  O‘zingiz va ummatingiz to‘g‘risida Allohdan qo‘rqing! Jamlash kerak, bo‘lish emas! Islomning yo‘liga to‘siqlar qo‘yish o‘rniga, uning qaytishi uchun yo‘l ochish lozim. Musulmonlar jamoasi asrlardan beri yashab, fiqhiy ixtiloflar nima ekanini bilib olgan. Uni shishirish va bo‘rttirish shart emas!

"Dardlar va davolar" kitobidan

• Biz musulmonlar tabiiy ilmlardagi qoloqligimiz uchun hali juda og‘ir hisobga tutilamiz. Inson namoz o‘qishi uchun yer yuzida bir metrga bir metr (1 kv.m) joy kifoya qilishi mumkin. Ammo ana shu kichikkina masjidni dushmandan himoya qilish uchun u Yerdan Mirrixgacha, balki Quyoshgacha cho‘zilgan bilim-maʼrifatga ega bo‘lishi lozim.
• Hamma narsani, ignadan tortib raketagacha import qiladigan millat hech qachon g‘olib bo‘lmaydi. Import qilish garchi sabablarni ushlashdan hisoblansada, bu noqis ushlash hisoblanadi. Chunki siz o‘zgaga bo‘yiningizni topshirdingiz.
  Qurol-aslahasini o‘zi yasamagan millat uni ishlatish erkiga ega bo‘lmaydi.