Kontent qismiga oʻtish

Abu Nasr Farobiy

Vikiiqtibosdan olingan
(Al-Forobiydan yoʻnaltirildi)
Abu Nasr Farobiy
Vikipediyadagi maqola
Vikiombordagi fayllar

Farobiy (toʻliq ismi: Abu Nasr Muhammad ibn Muhammad ibn Uzlugʻ Tarxon Forobiy; 873-yil, Farob shahri — 950-yil, Damashq) – Oʻrta Osiyoning mutafakkiri va qomusiy olimi. Yunon falsafasini chuqur bilgani, unga sharhlar bitganligi va jahonga targʻib qilgani hamda zamonasining ilmlarini puxta oʻzlashtirib, fanlar rivojiga ulkan hissa qoʻshgani uchun „al Muallim assoniy“ (Aristoteldan keyin „Ikkinchi muallim“), „Sharq Arastusi“ nomlariga sazovor boʻlgan.



  • Aql faqat insongagina xos boʻlgan tugma quvvat-ruhiy kuch bilan bogʻlikdur[1].
  • Har bir kishi kasb-korni mukammal bilmogʻi, yaxshi tarbiya olmogʻi va yaxshi xulq-odob, fazilatlarga ega boʻlmogʻi kerak[2].
  • Har kimki ilm-hikmatni oʻrganaman desa, uni yoshligidan boshlasin, salomatligi yaxshi boʻlsin, yaxshi axloq va odobli boʻlsin, soʻzining ustidan chiqsin, yomon ishlardan saqlanadigan boʻlsin, xiyonat, makr-hiyladan uzoq boʻlsin[3].
  • Inson baʼzan mumkin boʻlmagan narsani ham qilgisi keladi, masalan, abadiy boʻlgisi keladi[4].
  • Inson har doim quvnoq, xushchaqchaq boʻlishi va baxtiyor yashamogʻi lozim[5].
  • Inson yuksak kamolotga erishuv yoʻlida harakat qilganidek, aqliy bilishga ham harakat qilsa, hech shubhasiz oʻzi intilayotgan soʻnggi darajadagi baxt-saodatga erishadi[6].
  • Jamiyat mehr-muhabbat bilan birlashadi, adolat bilan yashaydi, halol mehnat orqali omon qoladi[7].
  • Musiqa fani shu maʼnoda foydaliki, kimning feʼl-atvori muvozanatini yoʻqotgan boʻlsa, uni tartibga keltiradi[8].
  • Taʼlim faqat soʻz va oʻrgatish bilangina boʻladi. Tarbiya esa amaliy ish, tajriba bilan boʻladi[9].
  • Oʻlim kasallikning natijasidir, kasallik qonning buzilishi, safro, qora safro va shilliq koʻpayishi natijasida paydo boʻladi. Bu toʻrt elementning holati esa ovqatlanishga bogʻliqdir, ovqatlanish oʻsimlikka bogʻliq. Oʻsimlik yerdan chiqadi, chunki har qanday koʻkat yerdan oʻsib chiqadi[10].
  • Oʻzlarida kashf-ixtiro quvvati boʻlmagan kishilar makr-hiyla va nayrangbozlik sanʼati boʻyicha oʻzlariga ochiq-oydin maʼlum boʻlmagan turli jinslarni yoqlaydilar, va shu jinslarga yordam berib, turli taʼlimotlarga qarshi oyoqqa turadilar[11].

Haqida

[tahrirlash]
  •  

Aytishlaricha, Farobiy juda kambagʻal ekan, qogʻoz sotib olishga ham baʼzan imkoniyati boʻlmas ekan. Oʻrmonga chiqqan kezlarida xayoliga kelgan narsalarni daraxt yaproqlariga yozib qoʻyar, qogʻoz topganida koʻchirib olar ekan[12]. — „Favoqih al-julaso“ asaridan

  Qayum Nosiriy

Manbalar

[tahrirlash]
  1. Mashriqzamin hikmat boʻstoni, s. 55.
  2. Mashriqzamin hikmat boʻstoni, s. 4.
  3. Mashriqzamin hikmat boʻstoni, s. 5.
  4. Mashriqzamin hikmat boʻstoni, s. 216.
  5. Mashriqzamin hikmat boʻstoni, s. 225.
  6. Mashriqzamin hikmat boʻstoni, s. 63.
  7. Sanjar Xoʻja. Hayotimiz kengurulari. Abdugʻafur Iskandar, Sanjar Said: . Toshkent: Muharrir nashriyoti, 2022 — 160-bet. 
  8. Mashriqzamin hikmat boʻstoni, s. 8.
  9. Mashriqzamin hikmat boʻstoni, s. 6.
  10. Mashriqzamin hikmat boʻstoni, s. 177.
  11. Mashriqzamin hikmat boʻstoni, s. 214.
  12. Mashriqzamin hikmat boʻstoni, s. 16.

Adabiyotlar

[tahrirlash]

Havolalar

[tahrirlash]