Az-Zamaxshariy
| Az-Zamaxshariy | |
;_Al-Mufassal,_Near_East,_Wednesday_13_August_1253.jpg)
| |
 Vikipediyadagi maqola
|
Az-Zamaxshariy (1075-yil 18-mart – 1144-yil 12-iyun) – forsiy olim.
| A B D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V X Y Z Oʻ Gʻ Sh Ch Ng |
Iqtiboslar
[tahrirlash]A
[tahrirlash]- Agar biror qayg‘u-alam yuz bergani yoki taʼziyali joyni eshitsang, darhol oʻsha yerga bor. Agar ziyofat-u mehmondorchilikka chaqirilsang, unda oʻzing oʻylab ish tut[1].
- Alloh taolodan astoydil iltijo bilan oʻtinib soʻragan kimsaning nidosi sira noumid qolmaydi[1].
- Agar tilingning ortiqcha soʻzlashiga ega boʻla olmasang, unda tizgining jilovini shaytonga topshirgan boʻlasan[1].
B
[tahrirlash]- Bamisoli tumov kishi gulning hidini sezmaganidek, ahmoq kishi hikmat lazzatini bilmaydi[1].
- Boshingizga mushkul ish va tashvish tushganida munis boʻlib, odamlarga mehr-muhabbat koʻrsatasiz. Ammo davlat-u neʼmatlarga erishganingizda bagʻritoshlikka moyil boʻlasiz[1].
- Bu dunyo ibratli ishlar va pand-nasihatlarga toʻladir. Ayni vaqtda koʻz yoshlariga ham serob[1].
F
[tahrirlash]- Faqir-u miskinlarga vojib sadaqalarni bajo keltirmagan boylarga jahannamda dahshatli bir handaq bordir[1].
- Fisq-u fasod qiluvchilar va fojirlar koʻpaysa, Alloh taolo vabo yuboradi[1].
G
[tahrirlash]- Garchand uzoq umr koʻrgan boʻlsalar-da, koʻp odamlar gʻoʻr va tajribasizdir[1].
- Goʻzal sifat va husni xulq siyratlari bezamagan kishini hech qanday chiroyli kiyimlar koʻrkam qilolmas, gunoh va xatolardan saqlanmagan kimsaning qalbi sira aybdan forigʻ boʻlmas[1].
H
[tahrirlash]- Haqiqat va adolat bilan toʻgʻri siyosat yurgizmagan har bir rahbar va boshliq qattiq azob-uqubat va baloga giriftor boʻlur[1].
- Har qanday ishni boshlashdan avval Allohning roziligini oʻyla. Aks holda qilgan ishlaringning hammasi behuda boʻlib, zoe ketadi[1].
- Hayot vaqtingda bergan inʼom-ehsonlaring, garchi ularni tuki yoʻq (qirchangʻi) boʻriga bergan boʻlsang-da, zoe ketmas. Qiyomat kunida bularning ajri senga boʻlur[1].
K
[tahrirlash]- Kimki adovat-u xusumatni eksa, albatta u tashvish-u mashaqqat oʻradi[1].
- Kimki baxt-iqbolli, solih kishilarning etagini tutsa, u albatta murodiga erishib, xayr-u baraka topadi[1].
- Kimki oʻz nafsi-balosiyu orzu-havasi domiga tushib qolsa, u beshak oʻzini-oʻzi chuqur qaʼriga tashlagani muqarrar[1].
- Kimning himmati-yu muruvvati qanchalik koʻp boʻlsa, shunga yarasha odamlar uning qaygʻusiga sherik boʻlarlar, hamdardlik bildirarlar[1].
- Koʻpincha til bilan yetkazilgan jarohat qilich bilan yetkazilgan jarohatdan ogʻirroqdir[1].
- Koʻpincha yoki baʼzan Hasan al-Basriyga oʻxshash buyuklarni Xajjoj zolimga oʻxshashlar tugʻadilar, goʻyo shoʻr dengiz suvidan dur-marjonlar chiqqani kabi[1].
- Koʻp ortiqcha soʻzlashuv eshituvchini ranjitadi[1].
M
[tahrirlash]- Men roʻzadorman, deysan-u ammo oʻzing boʻlsa, birodaring goʻshtini yeysan (yaʼni, gʻiybatlar va xoʻrliklardan soʻzlaysan)[1].
- Misvoklar bilan ogʻzingni tozalading, koshki edi bundan keyin sen ogʻzingni bo‘hton, yolg‘on, g‘iybat soʻzlarni aytish bilan bulgʻamasang![1]
- Mol-mulkni behuda isrof qilish kufroni neʼmatdur. Oʻylamasdan boyligini sarflash toʻliq tanazzulga olib keladi[1].
O
[tahrirlash]- Odamlar ichidagi eng yaramasi xasisdir, ularning ichidagi eng yalqovi pastkashdir[1].
- Odamning umri avvalida qilgan ishlari umrining oxiridagi ishlariga ham dalolatdir. Odamning umri avvalida qilgan ishlari umrining oxiridagi ishlariga ham dalolatdir[1].
P
[tahrirlash]- Pastkash kimsaning oʻz nasl-nasabini maqtab, u bilan faxrlanishi chanqoq kishining suv shu’lasi (sarob)ni koʻrib aldangani kabidir[1].
- Pora faqat nohaqligu zolimlarga yordam berguvchidir[1].
Q
[tahrirlash]- Qabohatli suvrat, chirkin yuzning va yomon chehraning orqasida yaramas xulqdan boshqa narsa yoʻqdir[1].
- Quyosh nurlarini berkitib boʻlmaganidek, haqiqatning chirogʻini ham soʻndirib boʻlmaydi[1].
- Qoʻrquvga mubtalo boʻlgan kishi faqat qochishdan najot izlaydi[1].
R
[tahrirlash]S
[tahrirlash]- Sen zalolat toʻlqiniga oʻzingni urib suzsang, seni faqat koʻp toat-ibodat va tasbehlar qutqaradi[1].
- Suv yoʻllari irmoqlari bilan boʻlgani kabi shariatning toʻgʻri qonun-qoidalari Paygʻambar alayhissalom taʼlimotlari bilandir[1].
T
[tahrirlash]- Takabburlikni qanchalik xursandlig-u shodlikka tomon aylantirishga urinsang ham, asli loy boʻlganidan keyin kulol singari, yaʼni tuproqqa (loy ishlariga) qaytishi muqarrar[1].
- Taniqlig-u sharafing otangdandir, mehribonlik, mushfiqlik onangdandir[1].
- Tilingdan chiqqan sadaqang (yaʼni, pand-u nasihating va maʼviza-yu hasanang) baʼzan qoʻlingdan chiqqan sadaqangdan xayrliroqdir[1].
- Tun-u kunni oʻtkazaman-u, ammo bugungi kunim kechagi kunimdan yaxshiroq boʻlmayotir. Chunki zamona kundan-kunga halokat tomon bormoqda. Shunday ekan, kechagi kun bugungidan aʼloroq, bugungisi esa ertangidan yaxshiroqdir[1].
- Togʻ tepasidagi qoyalarni koʻchirish minnat eshitish yuklariga nisbatan yengilroqdir[1].
- Toʻgʻri va haq yoʻldan yurgan kishining qadam bosishi arslon yurishidan ham mahobatliroq haybatliroqdir[1].
U
[tahrirlash]- Urugʻlikni ham, poʻchoqni ham, niyat-u orzularni ham, muhabbat-u firoqni ham yaratuvchi Alloh taolodir[1].
- Ustingga keksalik kiyimi tashlangan boʻlsa ham biroq sen uzoq umr koʻrish hirsida (taʼmasida) yangiyangi kiyimlar kiymoqdasan[1].
V
[tahrirlash]- Vaqti-soati oʻtgandan soʻng ijro boʻladigan vaʼdadan hech bir yaxshilik boʻlmas[1].
- Vijdon azobiyu taʼnadan toʻgʻri boʻlmagan kimsani ta’lim-tarbiya va qiynash bilan ham toʻgʻrilash amri mahol[1].
X
[tahrirlash]- Xotin zoti agar qalbing ular ishqiga giriftor boʻlganini sezsa, burningni tuproqqa ishqaydi[1].
- Xuddi qurt-qumursqalar arslon bolasini yegani kabi oliyjanob va himmatli odamning goʻshtini hasad ahli yeydi[1].
Y
[tahrirlash]- Yoki ilmli boʻl, yoki ilmga tayanib ish tutadigan boʻl, loaqal ilmni tinglab eshitadigan boʻl, ammo toʻrtinchisi boʻlma, chunki kasodga uchrab halok boʻlasan[1].
- Yolgʻonchining qasami bor (haqiqiy) ilmining soxtaligini oshiradi[1].
- Yomon fikr sohiblari ham, kufroni ne’mat qiluvchilar ham yovvoyi qobonlar misoli Alloh taoloning magʻfiratidan yiroqdirlar[1].
- Yomon, noraso e’tiqod bilan qilingan ezgu ish sarob va kul kabi hech qanaqa foyda bermaydi[1].
Oʻ
[tahrirlash]- Oʻlim qanchadan-qancha takabbur odamlarning boshlarini chuqurga, yaʼni qabrga uloqtirgan[1].
- Oʻtkir qilichning boshga tushadigan zarbasi baʼzi nodonlarning hukmi ostida muteʼ-itoatda boʻlib yurishdan afzaldir[1].
- Oʻzi sazovor boʻlmagan hamdu sano va maqtovlarni talab qilish uyatsiz, telba odamlarning odatlaridandir[1].
- Oʻz nafsingga hokim boʻlmasang, uni oʻz hukmingda tutasan. Aks holda undan gʻolib chiqib, ushlab tura olmaysan[1].
- Oʻz vaʼdasida turmaganda turli-tuman vaj-karsonlar koʻrsatuvchi kimsa hech qachon mard va himmatli inson boʻlolmaydi[1].
- Oʻz vaqtidan kechikib berilgan inʼom-ehson mahkam tortilgan zanjir misoli qattiq boʻgʻuvchidir[1].
Manbalar
[tahrirlash]- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 1,16 1,17 1,18 1,19 1,20 1,21 1,22 1,23 1,24 1,25 1,26 1,27 1,28 1,29 1,30 1,31 1,32 1,33 1,34 1,35 1,36 1,37 1,38 1,39 1,40 1,41 1,42 1,43 1,44 1,45 1,46 1,47 1,48 1,49 1,50 1,51 1,52 1,53 1,54 Ahmad Muhammad. Sharq haqni topdi..., (Sharq donishmandlari va allomalarining sara hikmatlari), Toshkent: „Sharq“ nashriyoti, 2006 — 124-bet.