Saʼdiy Sheroziy
| Saʼdiy Sheroziy | |
| |
 Vikipediyadagi maqola
| |
 Vikimanbadagi asarlar
| |
 Vikiombordagi fayllar
|
Saʼdiy Sheroziy (1210-yil; 1291 yoki 1292-yil) – forsigoʻy shoir, adib va mutafakkir.
| A B D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V X Y Z Oʻ Gʻ Sh Ch Ng |
A
[tahrirlash]- Agarda muallim boʻlsa beozor,
Darsxonani qilgay bolalar bozor[1]. - Agar tarbiyat koʻrmasa odam,
Eshak boʻlib qolur yuzga kirsa ham[1]. - Agar oqil odam nodonlar gurungiga tushib qolsa, ulardan izzat-ikrom kutmasin, agar nodon bemaʼni kalomi bilan oqilni yengsa, buning hech ajablanadigan joyi yoʻq, zero yoqutni tosh ham sindirishi mumkin[1].
- Agar qaysi yerda gʻarib xoʻrlansa, oʻsha mamlakat tezda vayron boʻlur[1].
- Ayb izlash boʻlarkan tabiati, bas,
Tovus oyogʻidan oʻzgasini koʻrmas[1].
B
[tahrirlash]- Barchaning joniga tegar darajada shafqatsiz va uchragan kimsa seni turtib ketar darajada yuvvosh boʻlma[1].
- Bekitikcha soʻzni aytib boʻlmaydi,
Har majlisda aytib, qaytib boʻlmaydi[1]. - Bemuruvvat erkak – ayolga, taʼmagir obid – qaroqchiga oʻxshaydi[1].
- Bechora eshakki betamizdir,
Yuk koʻtargani uchun azizdir[1]. - Bir qora chaqaga choʻzilsa qoʻlim,
Bir yarim tangaga kesilgani soz[1]. - Bir cholga yoʻliqib Yunon yurtida,
Dedim, ey oqilu, zukko-yu, hushlik,
Insonga nima ish yaxshidir?
Dedi: „Xomushlik, xomushlik, yana xomushlik!“[2] - Bu sham boshqa bir shamni yoqishi bilan nuridan hech narsa kamaymaydi[1].
D
[tahrirlash]- Diling kuymasin noumidlik bilan,
Yorugʻ kun tugʻilgay qaro kechadan[1]. - Dil oromi – yaxshi boʻlsa gar xotin,
Yomon boʻlsa, undan Xudo asrasin[1]. - Donishmand – baqqolning doʻkoniga oʻxshaydi: borini indamaygina koʻrsatadi-qoʻyadi, nodon esa lashkar nogʻorasining oʻzi: ovozi baland-u ichi boʻm-boʻsh va gʻarib[1].
- Donishmandlar: „Oʻz gʻarazi, manfaatinigina koʻzlagan odam qarindosh, xesh-aqrabo emasdir“, deganlar[1].
- Dunyodagi barcha neʼmatlardan faqat yaxshi nom qoladi, hatto shuni ham qoldirolmagan odam baxtsizdir[1].
- Dushmanlikdan emas chayon chaqishi,
Shunday tabiati, feʼlin xohishi[1].
E
[tahrirlash]- Ey gʻofil, koʻp oʻylab foyda-yu mol,
Umring sarmoyasin aylama poymol[1].
G
[tahrirlash]H
[tahrirlash]- Haddan oshgan g‘azab qo‘rquv tugʻdirar, meʼyorsiz erkalash olomon koʻz oʻngida obroʻyingni toʻkur[1].
- Hamrohini mushkul yoʻlda tashlab ketgan odam hech yerda halovat topmaydi[1].
- Har narsaga bogʻlama ko‘ngil,
Ko‘ngil uzmoq juda ham mushkul[1]. - Har neki babaqodir,
Ko‘ngil bermak xatodir[1].
I
[tahrirlash]- Ikki kishi besamar ish qilgan va benaf tashvish chekkan: biri – boylik toʻplab, foydalana bilmagan va ikkinchisi – ilm oʻrganib, unga amal qilmagan[1].
- Ilgari tashqi koʻrinishi betartib, lekin ichki dunyosi chiroyli insonlar bor edi. Hozirgi insonlar esa tashqi koʻrinishi chiroyli, ichki dunyosi betartib[3].
- Istamay mutolaa qilayotgan talaba – qanotsiz qush[1].
J
[tahrirlash]- Johil dovulga oʻxshaydi, ovozi juda kuchli, ammo ichi boʻshdir[1].
K
[tahrirlash]- Kim agar oʻsibdi noz-u neʼmatda,
Holi ogʻir boʻlar, qolsa kulfatda[1]. - Kim mehr koʻrgazdi yirtqich boʻriga,
Sitam-la shoʻr qoʻshdi qoʻyning shoʻriga[1]. - Kim yovuzlik urugʻini sepsa, pushaymonlik yigʻar[1].
- Kitobi yoʻq olim – mevasiz daraxt[1].
- Koʻcha sevgisi uyni barbod etar,
Uyingni xotin mehri obod etar[1].
M
[tahrirlash]- Mardlik kuchda va shamshir oʻynatish sanʼatida emas, mardlik oʻzni tuta bilishda va adolatli boʻlishdadir[1].
- Mazlumlar dilini ogʻritma bir zum,
Balki bir kun oʻzing boʻlasan mazlum[1].
N
[tahrirlash]- Nechun soʻzlay, soʻzlamagan yaxshi on,
Ogʻizda til boshga erur posbon[1]. - Nodonning idroki – indamaslikda. Agar nodon buni tushunib yetsa, uning yarim dono boʻlgani shudir[1].
- Nokasga yoʻl koʻrgazmoq – goʻrga chiroq tutmoqdir[1].
- Nuqsoningni doʻstdan soʻrab yurma, u aytmaydi. Yaxshisi dushmanlarning nima deyishini bil[1].
O
[tahrirlash]- Odamlar bilan ularning aqliga monand gaplash[1].
- Odam tili bilan hayvondan ustun. Ammo tildan nojoiz foydalansa, hayvondan battar![1]
- Ovlamoq uchun bir koʻngilni nuqul,
Boshqasiga ozor bermoq nomaʼqul[1].
Q
[tahrirlash]- Qanoat kishini qudratli qilur[1].
- Qarilik hayot gullarini soʻlitib, nishlarini oʻtkirroq qiladi[1].
- Qozi besh bodiring yesa gar pora,
Yuz poliz hukmiga topadi chora[1]. - Qoʻlda tosh boʻlsa-yu tosh uzra ilon,
Jinoyat boʻladi urmasang shu on[1].
S
[tahrirlash]- Solmagin zaiflar diliga alam,
Zoʻrroqning jabriga yoʻliqma sen ham[1]. - Soʻzlagan vaqtimda ogʻzimdan beixtiyor yaramas, boʻlmagʻur soʻzlar ham chiqishi mumkin. Dushman esa ogʻzimdan chiqqan yomon soʻzlarnigina terib oladi. Chunki dushmanning nazari yomondan boʻlakka tushmaydi[1].
T
[tahrirlash]- Taʼmagir koʻz dunyo moliga toʻymas,
Xuddi toʻlmaganidek shabnamga quduq[1]. - Tani tuproqda-yu dil boʻlsa uygʻoq,
Tirik murda dildan oʻsha yaxshiroq[1].
X
[tahrirlash]- Xato, ayblari yuziga aytilmagan kishi xatolarini hunar, deb oʻylaydi[1].
- Xoʻkizlar gunoh qilsa har qachon,
Poda sohibi toʻlaydi tovon[1].
Y
[tahrirlash]- Yaxshiga yaxshi boʻl, yomonga yomon,
Gulga gul boʻlgin-u, tikonga tikon[1]. - Yaxshilar ketidan agar choparsan,
Istaging, baxtingni shunda toparsan[1]. - Yigitlar uchun – sharm-hayo va bahodirlik, keksalar uchun – sabr va maʼrifat yaxshiroqdir[1].
- Yolg‘on beviqor qilur odamni,
Yolg‘on sharmisor qilur odamni[1]. - Yomon ham oʻtar, yaxshi ham – yaxshi bil,
Seni yaxshi nom birla yod etsin el[1]. - Yosh xotinning biqinida chol yotgandan koʻra shu biqinga kamon oʻqi botgani yaxshi[1].
Z
[tahrirlash]- Zulm koʻrsa davringda zolimdan el,
Oʻsha zulm sendan erur, yaxshi bil[1].
Oʻ
[tahrirlash]- Oʻtirgil ochu bechora, yalongʻoch,
Vale nokasga aslo boʻlma muhtoj. - Oʻzgalar gʻamini chekmasa odam,
Anga noloyiqdir inson, degan nom[1]. - Oʻzingdan kuchsizlarning dillarini ogʻritma, ularga jabr-u jafo qilma, bir kun oʻzingdan kuchliroqning jabriga yoʻliqasan[1].
- Oʻzing topib yegan sirka-yu piyoz,
Oqsoqolning nonu barrasidan soz[1]. - Oʻz toʻningga agar solsang yuz yamoq,
Oʻzga toʻnin soʻragandan yaxshiroq[1].
Gʻ
[tahrirlash]- Gʻanimning yolgʻoniga, laganbardorning shirin suxaniga uchma. Birinchisi ayyorlik toʻrini tashlagan, ikkinchisi esa yovuz jigʻildonini ochib turibdi[1].
- Gʻanim soʻziga kirish – xatolik, ammo unga teskari ish tutmoq uchun uni tinglamoq darkor. Bu – chinakam haq yoʻldir[1].
- Gʻazab oʻti oldin egasini yondiradi, keyin uchquni dushmanlariga yo yetadi, yo yetmaydi[1].
Sh
[tahrirlash]- Shirin boʻlsa ham, qand kasalga zarar,
Davo boʻlgay achchiq, taxir dorilar[1]. - Shohlar havosiga xilof boʻlsa hech,
Rost gapni ham aytma, bu havasdan kech[1].
Manbalar
[tahrirlash]- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 1,16 1,17 1,18 1,19 1,20 1,21 1,22 1,23 1,24 1,25 1,26 1,27 1,28 1,29 1,30 1,31 1,32 1,33 1,34 1,35 1,36 1,37 1,38 1,39 1,40 1,41 1,42 1,43 1,44 1,45 1,46 1,47 1,48 1,49 1,50 1,51 1,52 1,53 1,54 1,55 1,56 1,57 1,58 1,59 1,60 1,61 1,62 1,63 1,64 1,65 Ahmad Muhammad. Sharq haqni topdi..., (Sharq donishmandlari va allomalarining sara hikmatlari), Toshkent: „Sharq“ nashriyoti, 2006 — 124-bet.
- ↑ Hamidjon Xomidiy; Mahmud Hasaniy. Mashriqzamin hikmat boʻstoni. Toshkent: „Sharq“ nashriyotmatbaa konserni, 1997-yil — 251-bet.
- ↑ Sanjar Xoʻja. Hayotimiz kengurulari. Abdugʻafur Iskandar, Sanjar Said: . Toshkent: Muharrir nashriyoti, 2022 — 160-bet.